Page 55 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

Atmosfer Nemi

Dünya üzerinde, su buharının (nemin) yoğun olduğu yerlerde
ısınma ve soğuma yavaş gerçekleşir. Bu nedenle gece ile gündüz ve
yaz ile kış arasındaki sıcaklık farkı az olur. Örneğin Türkiye’nin kıyı
kesimlerinde atmosferdeki nem oranının iç kesimlere göre fazla
olması, kıyı kesimlerinde günlük ve yıllık sıcaklık farklarının iç ke-
simlere göre daha az olmasına neden olur.
Rüzgârlar

Rüzgârlar hava kütlelerinin özelliklerini yeryüzünde yatay ve
dikey yönde taşır. Dolayısıyla hava kütlesinin sahip olduğu sıcaklık
özelliği rüzgârın etkisiyle başka yerlere ulaşır. Böylece rüzgârlar
ulaştığı yerin sıcaklık durumunu etkiler. Örneğin Türkiye, kuzey
yönünden esen bir rüzgârın etkisi altına girdiğinde bu rüzgârın
ulaştığı yerlerde sıcaklık değerleri düşer.
Bitki Örtüsü

Bitki örtüsü, bulunduğu yerin gündüz fazla ısınmasını engeller-
ken gece de ışıma ile ısı kaybının fazla olmasını önler. Bu nedenle
gece gündüz arası sıcaklık farkı bitki örtüsünün sık olduğu alanlar-
da seyrek alanlara göre daha azdır.
Sıcaklığın Yeryüzündeki Dağılışı

Yeryüzünde sıcaklık, yatay yönde (alansal) ve zaman içinde
(günlük, aylık ve mevsimlik) değişen bir olgudur. Sıcaklığın yeryü-
zünde dağılışı haritalar ile gösterilir.
Sıcaklığın dağılışının gösteriminde, eş sıcaklık eğrisi (izoterm)
haritaları kullanılır. İzoterm haritaları, aynı sıcaklığa sahip nokta-
ların birleştirilmesi ile elde edilen izoterm eğrileri ile oluşturulur.
Sıcaklığın zaman içindeki değişiminin gösteriminde günlük, aylık
ya da yıllık sıcaklık değerlerini içeren grafik veya tablolar kullanı-
labilir.

Ders İçi Çalışma BİLGİ KUTUSU

Aşağıdaki grafikte yeryüzündeki bir merkezin aylık ortalama
İndirgenmiş izoterm
sıcaklık dağılışı grafiği verilmiştir.
haritalarında, indirgenmiş
sıcaklık değerleri kullanıl-
dığı için sıcaklık dağılışını
etkileyen faktörlerden olan
yükselti faktörünün etkisi
ortadan kaldırılmıştır.

Grafikteki bilgileri kullanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Sıcaklık grafiği çizilen merkez hangi yarım kürededir?
2. En düşük sıcaklık ortalaması yaklaşık kaç °C’dir?
3. En yüksek sıcaklık ortalaması yaklaşık kaç °C’dir?
4. Yıllık sıcaklık farkı yaklaşık kaç °C’dir?

101
ı ı| |ı ı