Page 10 - Coğrafya 9 | 4.Ünite

4. ÜNİTE || ÇEVRE VE TOPLUM

Düşünelim-Tartışalım
Aral Gölü’nün kuruması, dünyadaki en büyük çevre felaketlerinden
biridir. Bu sorunu çözmek için oluşturulacak uluslararası bir proje eki-
binde yer alsaydınız hangi çalışmaları yapardınız? Tartışınız.

İnsanların Biyosfere Etkileri

İnsanların farklı amaçlarla doğal ortamda gerçekleştirdiği deği-
şimler, canlı türlerini ve topluluklarını da etkilemektedir. Bu etki-
ler, insanların ateş yakmaya başlaması ve alet kullanmayı öğren-
mesiyle başlamıştır.
İnsanların biyosfer üzerindeki etkilerinin başında bitki örtüsü
üzerindeki etkileri gelmektedir. Bu etkilerin en önemlilerinden
biri, bitki örtüsünün tahrip edilmesidir. Tarım ve yerleşme ala-
nı açmak, sanayi tesisleri kurmak, yakacak odun ve kereste elde
etmek, hayvanları otlatmak için yapılan tahribatlar doğal bitki
örtüsüne yönelik başlıca olumsuz etkilerdir (Görsel 4.8). Bu tah-
ribatlar, bitki topluluklarının yeryüzündeki dağılış alanlarını da
ciddi bir şekilde etkilemiştir. Akdeniz iklim bölgelerinde kızılçam
ormanlarının tahrip edildiği yerlerde maki toplulukları yayılması,
iç bölgelerde meşe ormanlarının tahrip edildiği yerlerde antrapo-
jen bozkırların yayılması; bu etkilerin örnekleridir. Son yıllardaki
ağaçlandırma ve ormanları koruma çalışmaları ise insanların bitki
örtüsü üzerindeki olumlu etkileridir.
İnsanlar, başta buğday gibi tarımsal bitkiler olmak üzere, çeşitli bit-
ki türlerinin yayılmasını sağlamaktadır. Bunun yanında uzak mesafe-
lere seyahat eden ulaşım araçlarıyla çeşitli bitki hastalıklarının ve za-
rarlılarının yayılmasına da sebep olmaktadır. İnsanların biyosfere bir
diğer etkisi de insan faaliyetlerinin hayvanlara olan etkisidir. İnsan-
ların yaşam alanlarını hızla genişletmesi, aşırı miktarda avlanma gibi
doğal çevrenin dengesini bozan faaliyetler; birçok hayvan türünün
yaşam alanlarının daralmasına, sayılarının azalmasına ve bazılarının
neslinin tükenmesi tehlikesinin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.
İnsanların Süveyş Kanalı, Panama Kanalı gibi kanalları açması;
o zamana kadar bağlantısı olmayan okyanusları ve denizleri birbi-
rine bağlamıştır. İki denizin kendine has türlerinin diğer denizlere
veya okyanuslara yayılmaya başlaması, okyanusların ve denizle-
rin dengesini bozmuştur. Bu olay da insanların biyosfere etkisine
diğer bir örnektir.

Görsel 4.8: Tarım alanı açmak için yağmur ormanının tahrip edilmesi (Borneo Adası-Endonezya)

200
ı ı| |ı ı