Page 11 - Coğrafya 9 | 4.Ünite

4. ÜNİTE ||ÇEVRE VE TOPLUM

Okuma Metnİ
havza boyunca dağıldı. Balık, reli etkisi nedeniyle de turizmi
YENİ SÜVEYŞ KANALI karides, denizanası başta olmak olumsuz etkiliyor. Süveyş Kanalı
PROJESİYLE AKDENİZ VE üzere bu istilacı türler; Akde- yoluyla Akdeniz’e giren ve Doğu
KARADENİZ BİYOLOJİK niz’deki ekosisteminin yapısını Akdeniz Havzası’nda birçok
TERÖR TEHDİDİ ALTINDA ve işlevini değiştirmesinin ya- kıyıya ulaştığı için Akdeniz’deki
Türk Deniz Araştırmaları nında biyo-çeşitliliğin bozulma- en kötü ve en obur istilacı tür
Vakfı (TÜDAV), Yeni Süveyş sına ve balıkçılık, turizm, sağlık olarak kabul edilen balon balık-
Kanalı Projesi’nin Akdeniz ve gibi sosyal sorunlara da neden larının bazı türleri, balıkçıların
Karadeniz’deki canlı yaşamı- oldu. Örneğin Rhopilemanoma- ağlarını parçalamaktadır. Bu
nı tehdit ettiğini bildirdi. Söz dica (Robomenomedika) gibi türler, küçük ölçekli balıkçılara
konusu projenin, başta zehirli Kızıldeniz kökenli denizanası milyonlarca dolar zarar vermek-
denizanaları olmak üzere, türü, artık Doğu Akdeniz’in tedir. Bünyesindeki tetradotok-
zararlı deniz canlılarını Akde- bütün kıyılarında görülüyor. Bu sin nedeniyle güçlü bir zehir
niz ve Karadeniz’e getireceği denizanası; ağ gözeneklerini tı- içeren bu türler, yeme ihtimali
belirtildi. 1869’da açılan Süveyş kayarak avlanan balık sayısında olan vatandaşlar için ciddi ve
Kanalı, yabancı denizel türlerin azalmaya ve verimsiz balıkçılığa ölüme neden olabilecek sağlık
en önemli geçiş yollarından neden olduğu gibi denizanası sorunları riski oluşturmaktadır.
biri hâline geldi. 350’den fazla sokması ve zehirlenmelerinin (Komisyon tarafından
yabancı tür, Akdeniz’e geçerek insan sağlığı üzerindeki uzun sü- düzenlenmiştir)

İnsanların Litosfere Etkileri

İnsanların doğal ortamda yaptığı bir kısım değişimler, litosferin
bazı unsurlarını etkilemektedir. Bunların başında topraklar ve yer
şekilleri gelir. Tarımsal faaliyetlerinin etkileri ve bitki örtüsünün
tahrip edilmesi nedeniyle eğimli arazilerdeki toprakların erozyo-
na uğraması bu etkilerdendir.
Tarımsal faaliyetler amacıyla eğimli yamaçlardaki teraslama ça-
lışmaları, tarımsal ilaçların toprağı kirletmesi de insan faaliyetle-
rinin litosfere etkilerindendir.
İnsanların ihtiyaçları doğrultusunda bataklıkları kurutması, de-
nizi doldurması, akarsuların yataklarını değiştirmesi; jeomorfo-
lojik yapıda değişimlere neden olmaktadır. 19. yüzyılın sonunda
İzmir Körfezi’ne dökülen Gediz Nehri’nin yatağının değiştirilmesi,
bu tür değişimlerin bir örneğidir.
İnsanların yaptığı çeşitli inşaat
faaliyetleri yer şekillerinin genel
görünümünde küçük çaplı da olsa
değişmelere neden olmaktadır. Yol
açma, konut yapma, baraj yapımı
gibi inşaat faaliyetleri litosfer un-
surlarını etkilemektedir. Madenle-
rin açılması ve işletilmesi faaliyet-
leri sırasında ortaya çıkan çeşitli
büyüklüklerdeki çukurluklar da in-
san faaliyetlerinin litosfere etkileri-
ne örnek gösterilebilir (Görsel 4.9).
Görsel 4.9: Maden çıkarımı

201
ı ı| |ı ı