Page 9 - Coğrafya 9 | 4.Ünite

4. ÜNİTE ||ÇEVRE VE TOPLUM

İnsanların Hidrosfere Etkileri

İnsanlar; okyanuslar, denizler, göller, akarsular ve yer altı sula-
rının oluşturduğu hidrosferi etkilemektedir. Bu etkilerin başında
sanayi tesislerinin atık suları ile yerleşim birimlerinin kirli suları-
nın akarsu, göl ve denizlere boşaltılmasıyla ortaya çıkan su kirlili-
ğidir. Kirli akarsularla tarım alanlarının sulanması, toprağın ve yer
altı sularının da kirlenmesine yol açmaktadır.
Denizlerde petrol çıkaran platformlarda meydana
gelen kazalar ve petrol tankerlerinin yaptığı kazalar
sonucu meydana gelen petrol sızıntıları, son yıllarda
çok ciddi boyutlarda çevre kirliliğine neden olmakta-
dır. Örneğin 20 Nisan 2010’da Meksika Körfezi’nde
açık deniz petrol platformunda meydana gelen patla-
ma sonrası 87 gün boyunca petrol kuyusundan 62 bin
varil ham petrol Meksika Körfezi’ne sızmıştır. Kaza
sonucu oluşan kirlilik, körfezde ve çevresindeki do-
ğal yaşama uzun süre zarar vermiştir. Bu tip kazalar, Görsel 4.7: Petrol tankeri kazası sonucu olu-
ekonomik anlamda büyük zararlara neden olmakta- şan kıyı kirliliği (Vietnam)
dır (Görsel 4. 7).
Akarsular üzerine kurulan barajlar akarsuların doğal akışını
durdurmakta, oluşan yapay göller vadideki bitki ve hayvan varlı-
ğını ortadan kaldırmaktadır. Örneğin barajlar, yumurtalarını akar-
suların yukarı çığırına bırakan balık türlerinin yolculuğunu engel-
leyerek bu balık türlerinin üremesini olumsuz etkilemektedir.
İnsanların hidrosfere bir diğer etkisi de su kaynaklarının aşırı
miktarda kullanılması sonucunda akarsu ve göllerin kurumasıdır.
Kuruyan su kaynaklarındaki canlı yaşamı tamamen yok olurken
kuruyan göl alanlarının çölleşmesi ve oluşan kumulların geniş bir
alana yayılması, geniş bir bölgede yaşamın yok olmasına sebep ol-
maktadır. Bunun en çarpıcı örneği, Orta Asya’daki dünyanın en bü-
yük göllerinden biri olan Aral Gölü’nün %90 oranında kurumasıdır.

Okuma Metnİ karşıya bırakmıştır. kasabası Moynak’ta tarım arazi-
ARAL GÖLÜ KURUYOR ! Kazakistan ve Özbekistan’da lerinin büyük oranda tuzlanması

Dünyanın dördüncü büyük yaklaşık 2 milyonluk nüfusun ve gölün kıyılarının yüzlerce kilo-
gölü olarak bilinen Aral Gölü, yaşadığı Aral Gölü Havzası’ndaki metre geri çekilmesi yüzünden
Sovyetler Birliği Dönemi’nde, çevre felaketiyle halk arasında tarım ve balıkçılık zarar görmüş,
Aral Gölü’nü besleyen Amu- çeşitli hastalıklar yaygınlaşmış, halkın bir bölümü ülkenin diğer
derya ve Siriderya ırmaklarının bebek ölümlerinde de artış bölgelerine göç etmiştir.
pamuk tarlalarına akıtılması olmuştur. 1960’lı yıllarda Aral (Komisyon tarafından
sonucu 1960’lı yıllardan bu yana Gölü’nün kıyısındaki balıkçı düzenlenmiştir)
kurumaya başlamıştır. Aral Gölü;
bugün itibariyle yüzde 90 oran-
da küçülmüş, ikiye bölünmüş ve
eski kıyılarından 170 kilomet-
reye kadar geri çekilmiştir. Aral
Gölü çevresinden her sene rüz-
gârla birlikte uçan yaklaşık 100
milyon ton tuzlu kum da bölgeyi
büyük bir çevre felaketiyle karşı

199
ı ı| |ı ı