Page 22 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 2.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Oku-Yorum

Doğanın Cömertliği Nereye Kadar?
Ekosistem kendisini topluluk düze- takip edilen ve izlenen en önemli de-
yinden ayıran, kendileri cansız olan nizel canlı kaynaklardır.
fakat canlı toplulukların oluşumunu, İnsan sağlığı ve refahı için hayati
yapısını ve karşılıklı etkileşimleri- öneme sahip olan biyoçeşitlilik, her
ni etkileyen yangın, iklim ve besin geçen gün daha fazla değişmekte
döngüsü gibi faktörleri de içeren bir ve buna bağlı olarak ekosistem bo-
kavramdır. Bir tür içindeki çeşitlilik, zulmaktadır. Ülkemizin sahip olduğu
genetik çeşitliliktir. Bu çeşitlilik tür, bu güzellikler her geçen gün kaybol-
alt-tür, popülasyon, çeşitlilik, ya da maktadır. Özellikle küresel ısınma ve
ırk içindeki genetik farklılıkla ölçülür. iklim değişiklikleri çölleşmeye, tatlı su
rım, orman, dağ, step, sulak alan, kıyı
Bir bölgedeki türlerin sayısı (yani o kaynaklarının azalmasına yol açmak-
ve deniz ekosistemlerine ve bu eko-
bölgenin tür zenginliği) bu konuda en tadır. Bu durum türlerin yaşam alan-
sistemlerin farklı formlarına ve farklı
sık kullanılan ölçüttür. kombinasyonlarına sahiptir. Yurdu- larının yapısının bozulmasına, yaşam
Ekosistem çeşitliliği ise bir ekolo- muzun siyasi hudutları içinde doğal alanı daralmış canlıların yer değiştir-
jik birim olarak etkileşim içinde olan mesine, canlı doğasında tahribata yol
olarak yetiştiği hâlde başka hiçbir
organizmalar topluluğu ile bu orga- açan yeni etkileşimlere (istilacı türlerin
yerde yetişmeyen, diğer bir deyişle
nizmaların fiziksel çevrelerinin oluş- yayılmasına) neden olmaktadır. Tür-
dünyada sadece ülkemizde yetişen
turduğu bütünle ilgilidir. Ekosistem bitkiler “Türkiye Endemikleri” olarak kiye denizlerindeki yabancı ve istilacı
düzeyindeki biyolojik çeşitliliğin ko- adlandırılır. Ülkemizde endemizm türlerin sayısı 2005 yılında 263 iken,
runması, besin zincirinin ve ener- bu sayı 2011 yılında toplam 422’ye
oranı %34 civarındadır (Davis, 1965-
ji akışının korunmasını kapsar. Bu yükselmiştir (Cinar et al. 2011). Bu
1988). Ülkemiz doğal orman ekosis-
düzeyde, yalnızca türlerin oluştur- sayı artmaya devam etmekte ve Sü-
temleri yönünden zengin olup küresel
duğu grupların değil, özelliklerin ve ölçekte 9 orman sıcak noktası barın- veyş Kanalı’ndan her 9 günde bir
süreçlerin de korunması gerekliliği dırmaktadır. Dünya’da tanımlanmış istilacı yabancı tür girişi olmaktadır.
ortaya çıkmaktadır. Ülkemiz biyolojik Akdeniz’de bulunan istilacı yabancı
bitki ve hayvan türleri sayısı 1.740.330
çeşitliliğin küresel ölçekte korunma- türlerin birçoğu Süveyş Kanalı yoluy-
iken Türkiye’de tanımlanmış tür sayı-
sı hedefine yönelik çabalara destek la gelirken Karadeniz’de bulunan isti-
sının yaklaşık olarak 76.539 civarında
vermiş, bu alanda birçok girişimde olduğu bilinmektedir. lacı yabancı türlerin birçoğu gemilerin
bulunmuş ve anlaşmalar imzalamış- Türkiye’yi çevreleyen denizlerin farklı balast sularıyla gelmektedir. Ülkemiz
tır. Türkiye Biyolojik Çeşitlilik Söz- denizlerinde tespit edilen istilacı ya-
özelliklere sahip olması, içinde bu-
leşmesi’ni 1992’de imzalamış ve 29 bancı türlere örnek olarak, Mnemiop-
lundurduğu biyolojik çeşitliliğin de
Ağustos 1996 tarih ve 4177 Sayılı sis leidyi [(mnemiopsis leidyi) (taraklı
farklılaşmasını sağlamıştır. Dünya
Kanun ile onaylamıştır. Sözleşme 14 okyanusları ve denizlerinde 30.000 denizanası, kaykay)], Rapana venosa
Mayıs 1997’de ülkemizde yürürlüğe tür, Türkiye denizlerinde ise 4000 [(rapana venosa) (deniz salyangozu)],
girmiştir. Lagocephalus sceleratus [(lagosefa-
tür bulunmaktadır. Kıyı şeridinde
Ülkemiz biyolojik çeşitlilik açısından lus sıkeleratus) (balon balığı)], Cau-
yaklaşık, 3.000 bitki ve hayvan türü
küçük bir kıta özelliği göstermekte- lerpa taxifolia [(kaulerpa taksifoliya)
yaşamaktadır. Türkiye denizlerinde
dir. Bu durumun nedenleri arasında de toplam 480 balık, 2150 alg türü (katil yosun)] sayılabilir. Bu istilacı
üç farklı biyoiklim tipinin görülmesi; yaşamaktadır. Karadeniz, Marmara, yabancı türlerin izlenmesi, doğal bi-
bünyesinde Avrupa-Sibirya, Akdeniz yolojik çeşitliliğimizin korunması ve
Ege ve Akdeniz’i içeren Türkiye de-
ve İran-Turan olmak üzere üç bitki sosyal yaşam, ekonomi ve sağlık
nizleri biyolojik çeşitlilik açısından
coğrafyası bölgesi (BCB) bulundur- üzerindeki olası etkileri yönünden iz-
çok zengindir: Karadeniz’de 300,
ması; topoğrafik, jeolojik, jeomorfo- Marmara Denizi’nde 200, Ege De- lenmesi son derece önemlidir. İzleme
lojik çeşitlilikleri barındırması; deniz, nizi’nde 300 ve Akdeniz’de de 400 amacıyla “Nuh’un Gemisi Biyolojik
göl, akarsu, tatlı, tuzlu ve sodalı göl- Çeşitlilik Veri Tabanı” altında “İstilacı
balık türü yaşamaktadır. Denizlerimiz,
ler gibi değişik sulak alan tiplerine sa- Yabancı Türler Ara Yüzü” oluşturul-
içinde bulundurduğu canlı kaynaklar
hip olması; 0-5000 metreler arasında muştur.
ve ekosistem açısından büyük önem
değişen yükselti farklılıklarının yoğun arz etmektedir. Bu denizel canlı kay- İşte bu yüzden tüm kaynakların tek
olması; derin kanyonlara ve çok fark- naklarının korunması ve sürdürüle- sahibi olmadığımızı, bu kaynakların
lı ekosistem tiplerine sahip olması; bir gün bitebileceğini unutmamalı-
bilirliği ülkemizin gen kaynakları, tür
Avrupa ülkelerine göre buzul döne- yız. Küçük adımlarla büyük tasarruf-
ve ekosistem çeşitliliği açısından
minden daha az etkilenmesi; Kuzey lar yapabileceğimizin farkına varıp
önemlidir. Özellikle Akdeniz foku, de-
Anadolu’yu Güney Anadolu’ya bağ- niz kaplumbağası, yunuslar, balinalar, mevcut kaynaklarımızı korumak ve
layan Anadolu Diyagonali’nin varlığı denizlerin akciğeri olan deniz yosun- geliştirmek için çaba harcamalıyız.
ve buna bağlı olarak oluşan ekolojik (Kaynak: de09327f-22fa-466d-9f10-
ları, balık türleri, mercanlar denizle-
ve floristik farklılıklar barındırması ile b76e7c9d6ccb, Biyoçeşitliliği İzleme ve
rimizde bulunan doğanın korunması Değerlendirme Raporu, düzenlenmiştir.
üç kıtanın birleşme noktasında yer
açısından önem taşıyan, dünyaca Erişim tarihi: 03.12.2017)
alması sayılabilir. Özetle, Türkiye ta-
272