Page 23 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 2.Ünite

Bölüm 2 Popülasyon Ekolojisi

Popülasyon Ekolojisi

2.2. Popülasyon Ekolojisi

Tek hücrelilerden çok hücrelilere kadar canlıların tümünde madde ve
enerji gereksinimi yaşam boyu devam eden bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyaç;
kaynakların sınırlı olması, canlının bireysel çabalarının yetersiz kal-
ması, değişen çevresel koşullara karşı hayatta kalma mücadelesi ve
neslinin devamlılığını sağlama gibi nedenler aynı türün bireylerini bir
arada tutar. Belirli bir yaşam alanında bulunan tek bir türe ait bireylerin
meydana getirdiği topluluğa popülasyon denir. Fethiye’deki kardelen
çiçekleri, Kırklareli’ndeki meşe palamutları, Nazik Gölü’ndeki alabalık-
lar popülasyona örnek verilebilir.

2.2.1. Popülasyon Dinamiğine Etki Eden Faktörler

Popülasyonun yerleştiği alanın özellikleri, sahip olduğu besin kaynak-
ları, ısı, ışık, nem, tür içi ve türler arası girdiği rekabet gibi etkenler
popülasyon dinamiğini belirler. Popülasyon dinamiği; popülasyonu
oluşturan birey sayısı, popülasyonun büyüklüğü, taşıma kapasitesi,
dağılımı, yaş dağılımları gibi popülasyon hakkındaki özelliklerin bilin-
mesini sağlar.

2.2.1.1. Popülasyon Yoğunluğu

Belli bir zaman diliminde birim alan veya hacimdeki birey sayısı bize
popülasyon yoğunluğu hakkında bilgi verir. Örneğin “Bir mililitre kan-
daki Vibrio cholera (Vibrio kolera) bakterisi sayısı”, “Longoz ormanla-
rında metrekareye düşen akça ağaç sayısı”, “Akdeniz’de metreküpteki
Noctiluca milliaris (Noktiluca miliaris) yakamozu sayısı” o türlerin o za-
man dilimindeki popülasyon yoğunluğu hakkında bize veri sağlar.Ya-
şam alanı sınırları içinde tüm bireylerin sayılabilmesi hem makro hem
mikro canlılar için çok zor bir durumdur. Bu yüzden bazı örnekleme
teknikleri kullanılmaktadır. Popülasyonun yayılış gösterdiği alanlardan
seçilen örnekleme alanlarını kullanma, işaretleme yapma ve tek tek
sayma bu tekniklerden birkaçıdır. Bunlardan elde edilen verilerle po-
pülasyon yoğunluğu yaklaşık olarak hesaplanmaktadır.

Doğum ve ölüm olayları, içeriye veya dışarıya gerçekleşen göçler, po-
pülasyonların yoğunluğunu etkiler. Bu veriler birlikte değerlendirildi-
ğinde popülasyonun büyüklüğü belirlenir.
Popülasyon
büyüklüğündeki değişiklik = Doğum sayısı+İçe göç - Ölüm sayısı+Dışa göç
(A) (B) (C)
Doğum sayısı ve içe göçün birlikte oluşturduğu B verisi, popülasyo-
nun büyüklüğü ile doğru orantılı; ölüm sayısı ve dışa göçün birlikte
oluşturduğu C verisi popülasyonun büyüklüğüyle ters orantılıdır. Her
iki verinin yaklaşık aynı değerde olması popülasyonun dengede oldu-
ğunu gösterir.

Popülasyon, zaman içinde anlamlı biyolojik değişimlere uğrayabilir.
Ortama yabancı türlerin girmesi, habitatların yanlış kullanımı, çeşitli
nedenlerle habitatların tahribatı, besin zincirlerinde meydana gelen
bozulmalar popülasyonlar için tehlike oluşturmaktadır. Belirli çevresel
koşullarda ve zaman dilimi içinde popülasyonların birey sayılarında
görülen değişim büyüme eğrileri ile ifade edilir.

273