Page 12 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 2. Ünite

2. Canlılarda Enerji
Dönüşümleri
Ünite

2.2.2. Işıktan Bağımsız Reaksiyonlar (Kalvin Döngüsü)
Işıktan bağımsız reaksiyonlar, ökaryot canlılarda kloroplastların stromasında ger-
çekleşir. Bu reaksiyonlar enzimatik tepkimeler olduğu için sıcaklık değişimlerine karşı
hassastır. Melvin Calvin (Melvin Kalvin) (Görsel 2.11), 1961’de ışıktan bağımsız reak-
siyonlar üzerine yaptığı araştırmaların sonucunu açıklamış ve bu reaksiyonlara Kalvin
Döngüsü adı verilmiştir. Bu evrede CO kullanılarak başta glikoz olmak üzere tüm or-
2
ganik maddeler üretilebilir. Işıktan bağımsız tepkimeler sırasında ışık, doğrudan gerekli
olmasa da ışığa bağlı tepkimelerde açığa çıkan ATP ve NADPH’a ihtiyaç duyulur. O
nedenle ışıktan bağımsız tepkimeler de ışığın varlığında gerçekleşmek zorundadır. En-
zimlerin kullanıldığı bu tepkimelerde klorofil ve ETS kullanılmaz. Kalvin döngüsü’nün
altı kez tekrarlanmasıyla 6C’lu karbonhidrat veya diğer organik bileşikler üretilir.

Görsel 2.11: Melvin Calvin
BİLİYOR MUSUNUZ?

Kloroplast içinde gerçekleşecek tepkimelerde görevli enzimlerin üretim yeri kloroplast stro-
masında bulunan ribozomlardır. Bu enzimler, hücre sitoplazmasındaki ribozomlarda üretilmez.

Fotosentez reaksiyonları sonucunda üretilen 3C’lu bileşiğin bir kısmı, bir dizi aşamayla glikoza dönüşürken bir
kısmı da yağ asidi, gliserol, amino asit, vitamin, nükleotit, hormon vb. organik bileşiklere dönüşür.
Genel olarak fotosentez ürünü olan glikoz bitkide nişastaya dönüştürülerek depo edilir. Bu durumun amacı, bitki
hücresinin osmotik basıncını dengelemektir. Eğer glikoz şeklinde kalmış olsa suda çözünen glikozlar osmotik basıncı
arttıracağından hücre çok fazla su alacak ve bu da aşırı şişmeye neden olacaktır. Nişasta suda çözünmediğinden os-
motik basıncı artırmaz.
Fotosentezin ışığa bağımlı reaksiyonları ile ışıktan bağımsız reaksiyonlarının arasındaki farklar aşağıdaki tablo
2.1’de verilmiştir.

Tablo 2.1: Fotosentezin Işığa Bağımlı Reaksiyonları ile Işıktan Bağımsız Reaksiyonlarının Karşılaştırılması

Işığa Bağımlı Reaksiyonlar Işıktan Bağımsız Reaksiyonlar

Tilakoit zarda gerçekleşir. Kloroplastın stromasında gerçekleşir.

Işık, klorofil, ETS görev yapar. Işık, klorofil, ETS görev yapmaz.

NADP, ADP, P , H O kullanılır. CO , ATP, NADPH kullanılır.
2
İ
2
ATP, NADPH, O üretilir. Glikoz ve diğer organik bileşikler üretilir.
2

Suyun fotolizi gerçekleşir. Fotoliz gerçekleşmez.

Fotofosforilasyon ile ATP üretilir. Işığa bağımlı reaksiyonlarda üretilen ATP
harcanır.
ARAŞTIRINIZ

Resim, video, animasyon vb. görsel materyaller kullanarak fotosentez sürecini ve fotosentezin canlılar için öne-
mini anlatan bir sunu hazırlayınız. Hazırladığınız çalışmayı sınıfta arkadaşlarınıza sununuz.

74