Page 37 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 2.Ünite

2.1.5. Hücre Çalışmalarının İnsan Yaşamı İçı ̇ n Önemı ̇

Kök hücreler; kendini yenileyebilen,
farklı hücre ve dokulara dönüşebilen hücre-
dir. Kök hücreler özeldir ve insan vücudunu Sinir hücresi Kök Hücre
oluşturmak için 200’den fazla hücreye fark- Kemik
lılaşabilmektedir. Kök hücreler, hem embri-
yonik dönemdeki hem de ergin dönemdeki Beyin Kemik hücresi
canlıların dokularından elde edilebilir.
Embriyonik kök hücreler, farklı hücre Kalp kası hücreleri
ve dokulara farklılaşma konusunda yüksek Bağırsak hücreleri
bir kapasiteye sahiptir (Görsel 2.52). Ergin Karaciğer hücreleri
bireylerden alınan kök hücreler ise kalp,
beyin, ince bağırsak, yağ, diş, kas, kemik
iliği ve kan dokudan elde edilebilmektedir. İnce ve kalın bağırsak Kalp
Doku kültürü ve hücre ortamında yetiştiril- Karaciğer
meye alınan kök hücreler; kalp, bağışıklık
sistemi, osteoporoz, birçok kanser türü (yu- Görsel 2.52: Kök hücreden doku ve organ üretimi
murtalık, beyin, akciğer, mesane vb.), Alz-
heimer (Alzaymır) ve Parkinson gibi hasta-
lıkların tedavisinde kullanılmaktadır.

İnsan vücudundaki organların fonksiyonları, bazı
hastalıklar veya yaşlanmaya bağlı olarak zayıflar ya
da tamamen durur. Bu durumda ilgili hücrelerin teda-
vi amacıyla yetiştirilmesi ve çoğaltılması gerekmekte-
dir. Hücrelerin vücut dışında yaşayabileceği uygun or-
tamlarda yetiştirilmesine hücre kültürü denilmektedir
(Görsel 2.53). Aynı zamanda bazı hastalık yapıcı hücrele-
rin izlenmesi amacıyla da hücre kültürleri yapılmaktadır.
Laboratuvar ortamında uygun besi yerlerine hücre
ekimi yapılır. Besi yeri, laboratuvar ortamında hücrele-
rin normal metabolik aktivitelerini sürdürebilmeleri için
oluşturulan ortamdır. Besi yeri; içeriğindeki amino asit,
karbonhidrat, vitamin ve iyonlarla hücrelerin gelişimini
destekler. Laboratuvar ortamında hücrelerin çoğaltılabil-
mesi için uygun pH değeri, sıcaklık ve nem oranına sahip
bir ortamın oluşturulması da çok önemlidir. Görsel 2.53: Besi yeri ve hücre kültürü ile çalışan bilim
Hücre kültürü tekniği; kök hücrelerin üretimi, kanser insanları
araştırmaları, biyokimya ve moleküler biyoloji çalışma-
ları, tüp bebek ve kısırlık tedavisi, zarar gören bir dokunun yeniden oluşturulması, aşı üretimi, ilaç sanayisinde
kullanılacak tıbbi değeri yüksek bitkilerin üretilmesi, bitki ıslah çalışmaları ve gen kaynaklarının korunması gibi
birçok alanda kullanılmaktadır.
Hücreler organizmanın temel yapısal ve işlevsel birimleri olduğundan hücresel yapılarda ortaya çıkan yapı-
sal veya fonksiyonel bir bozukluk, canlının doku ve organlarını etkileyerek çeşitli rahatsızlıkların ortaya çıkma-
sına neden olur. Örneğin mitokondriyal DNA’da meydana gelen hasar (mutasyon) sonucu solunum için gerekli
enzimler üretilemez. Mitokondrinin fonksiyonunu yitirmesi ve enerji üretememesi sonucu dokuların enerji ge-
reksinimi karşılanamaz. Bu durum kalpte ritim ve iletim bozukluğu, beyinden kaynaklanan denge bozukluğu ve
uzağı görememe (miyop) gibi ciddi sorunlar ortaya çıkarabilir.

Araştıralım-Paylaşalım
Doku ve organ bağışının insan yaşamı için önemi nedir? Genel Ağ, bilim teknik dergileri, kütüphane ve
İl Sağlık Müdürlüğünden konuyla ilgili araştırma yaparak sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

105