Page 32 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 2.Ünite

Su Potansiyelinin Osmoz Üzerindeki Etkisi: Plazmoliz ve deplazmoliz sırasında bitki hücrelerindeki su
miktarında meydana gelen değişimler; osmotik basınç, turgor basıncı ve emme kuvveti gibi kavramların ortaya
çıkmasına neden olmuştur.
Turgor Basıncı (TB) osmoz sonucu hücreye giren suyun, hücre zarına dolayısıyla hücre çeperine yaptığı
basıncı ifade eder (Görsel 2.43).

Plazmoliz Deplazmoliz Turgor

Hücre zarı Hücre zarı Hücre zarı

Sitoplazma Sitoplazma Sitoplazma
H O Koful Koful H O Koful
2
2
Hücre H O 2 Hücre
çeperi Hücre çeperi
çeperi

Hipertonik ortam Hipotonik ortam
Görsel 2.43: Bitki hücresinde plazmoliz, deplazmoliz olayları ve turgor durumu

OB
Emme Kuvveti (EK) ise osmotik basınç ile turgor ba-
sıncı arasındaki farka bağlı olarak su moleküllerini çeken asıl E =0
kuvvete verilen isimdir. Dolayısıyla bu kavramlar arasındaki Basınç E K E K K
matematiksel ilişki şu şekilde gösterilebilir (Görsel 2.44):
TB
EK = OB – TB
Sitoplazmadaki su yüzdesi
Görsel 2.44: OB, TB ve EK ilişkisi

Okuma Metni
DİYALİZ

Çözünmüş maddelerin seçici geçirgen zardan difüzyonuna diyaliz denir. Sağlıklı insanlarda metabo-
lizma sonucu oluşan üre gibi zararlı maddeler, böbrekler tarafından temizlenir ve suyla birlikte vücuttan
uzaklaştırılır. Çeşitli nedenlerle böbrek yetmezliği bulunan insanlarda kanın temizlenmesi yapay bir böbrek
olan diyaliz makinesiyle gerçekleştirilir.
Yarı geçirgen zar

Diyaliz makinesinde
hastanın kanı bir diyaliz Kirli kan Diyaliz Kandaki atık maddeler
tüpünden geçirilir. Tüpün sıvısı zardan geçer.
dışında bulunan sıvı ile
kan arasında difüzyon yo-
luyla madde geçişi meyda- Seçici geçirgen zardan
na gelir. Bu olay sonucun- Damardan Pompa oluşan mekanizma
da uzaklaştırılmak istenen diyaliz
zararlı maddeler, diyaliz makinesine
sıvısına geçerken kan için giden kan
gerekli maddeler tüpün Diyaliz makinesinden
içinde kalır (Görsel 2.45). damara verilen kan
Diyaliz makine- Diyaliz
sinden damara sıvısı
kadar uzanan
hat
Temiz Kirlenmiş diyaliz sıvısı
diyaliz sıvısı
Görsel 2.45: Diyaliz makinesinin çalışma prensibi

100