Page 23 - Fen Lisesi Fizik 10 | 4.Ünite

OPTİK

SIRA SİZDE
Yarı gölge, halka şeklinde olu-
şur. Halkanın dış yarıçapı yine üç- 5,4 m boyundaki sokak lam-
E
gen benzerliğinden yararlanılarak basının 3 m yakınında duran
hesaplanır. 180 cm boyundaki bir kişinin ar-
B
ABC ve AED üçgenleri arasın- kasında kendi gölgesi oluşuyor.
A
C D
da açı-açı-açı benzerliği vardır.
AC/AD = BC/ED
2/6 = 1/ED 5,4 m
ED = 3 br bulunur. 180 cm
3 m
Oluşan gölgenin tamamının yarı gölge olduğu varsayılırsa alan
A = π.r = π.3 = 9.π br bulunur.
2
2
2
Yarı gölgenin alanının içinde tam gölge olduğu düşünülürse Buna göre oluşan gölgenin
halka şeklindeki yarı gölgenin alanı aşağıdaki gibi hesaplanır. boyu kaç m’dir?
A = A – A = 9.π - 4.π = 5.π br
2
2
1
Tam gölgenin alanının yarı gölgenin alanına oranı
A / A = 4.π / 5.π = 4/5 bulunur.
2
1
4.3. YANSIMA
Işık bir yüzeye çarptığında az veya çok yön değiştirerek bulun-
duğu ortama geri döner. Bu olaya yansıma adı verilir. Görme olayı-
nın gerçekleşmesinde, gökkuşağının oluşmasında, cisimlerin renkli
görünmesinde yansımanın rolü büyüktür. Teleskoplarda ve fotoğraf
makinelerinde kullanılan aynalar ışığı yansıtarak görüntünün oluş-
masına katkıda bulunur. Fiber optik kablolarda veri iletimi, ışığın yan-
sımasıyla gerçekleşir.
Işık hem dalga hem de tanecik özelliğine sahip olduğundan ışı-
ğın yüzeylerden yansımasını anlamak için taneciklerin ve dalgaların
yüzeylerden yansımasını incelemek gerekir. Kütlesi önemsiz bir tenis
topunun zemine çarptıktan sonra yansıması ile sürtünmelerin önem-
siz olduğu bir leğende oluşturulan doğrusal su dalgalarının engelden
yansıması, ışığın tanecik ve dalga özelliği için iyi birer modeldir.

Tenis Topu Doğrusal su dalgaları
N

Zemin Engel

Görsel 4.34: Tanecik ve dalga modeline göre yansıma
Görsel 4.34.a’daki gibi tenis topu belli bir açıyla düz bir zemine
fırlatıldığında zemine çarpıp aynı açıyla yansır.
Görsel 4.34.b’deki gibi su dalgalarının da düz engellerden ben-
zer bir şekilde yansıdığını yapmış olduğunuz deneylerde görmüş-
tünüz. O hâlde ışığın her iki özelliğe (tanecik veya dalga) göre de
yansıması Görsel 4.34’teki gibi gerçekleşir.

209