Page 17 - Fen Lisesi Kimya 10 | 3. Ünite

ASİTLER,
BAZLAR VE TUZLAR

OKUMA PARÇASI

’’
ASİT YAĞMURU VE GEN HAVUZU

+
İnsanın çevre üzerinde yaptığı etki ile 3NO (g) + 3H O(s) → 2H O (suda) +
2 2 3
yaşamın birçok alanı ve bu alanların gele- 2NO¯(suda) + NO(g)
3
ceği değişmektedir. Bu etkiye bir örnek, asit
Günümüzde, otomobillerde NO gazını
yağmurlarının biyoçeşitlilik yani canlının
zararsız N gazı hâline indirgeyen katalitik
çeşitliliği üzerine olan etkisidir. Bozkırlarda, 2
dönüştürücüler kullanılmaktadır.
kurak ve azotça fakir topraklarda bile gelişe-
Kükürt dioksit (SO ), fosil yakıtların yan-
bilen yerel bitkiler yaşayabilmektedir. Bilim 2
ması sırasında bir yan ürün olarak üretilir.
insanları kır bitkilerini inceleyerek kuraklık
Kükürt dioksit, zayıf bir asit olan sülfüröz asiti
zamanında güçlü besin kaynağı olabilecek,
oluşturmak üzere su ile doğrudan birleşebilir.
gıda deposu bitkileri bulup üretme umudu-
nu taşımaktadırlar. Ancak asit yağmurları bu SO (g) + H O(s) → H SO (suda)
2 2 2 3
bitkilerin bazılarının soyunu tüketmektedir.
Kükürt dioksit tanecikli madde ve aero-
Asit yağmuru bölgesel bir olgudur. Yağ- sollerin varlığında atmosfer oksijeni ile tep-
mur suyunun pH’si yoğun nüfuslu alanlarda kimeye girebilir ve kükürt trioksiti oluşturur.
düşer. Sanayileşmesi yoğun ve kalabalık Daha sonra SO (g) su ile kuvvetli bir asit
3
bölgelerdeki düşük pH’ye kükürt dioksit olan sülfürik asiti oluşturur.
(SO ) ve azot oksitler (NO ve NO ) gibi asi-
2 2 2SO (g) + O (g) → 2SO (g)
dik oksitler sebep olur. 2 2 3
+
SO (g) + 2H O(s) → H O (suda) + HSO¯(suda)
İnsan faaliyetlerinden etkilenmemiş olan 3 2 3 4
yağmur suyu çoğunlukla zayıf asitleri içerir Asit yağmurları toprağın koşullarını de-
ve pH’si genellikle 5,7 civarındadır. Bulunan ğiştirerek bitkileri etkilemektedir. Örneğin nit-
başlıca asit, atmosferdeki karbon dioksitin rik asit nitratları depolar ve nitrat iyonları top-
suda çözünmesinden kaynaklanan ve bir rağı gübreler. Nitratlar, değerli kır bitkilerinin
zayıf asit olan karbonik asittir (H CO ). Asit yerini alan ayrık otu gibi yabani otların hızla
2 3
yağmurlarında insan faaliyetlerinden kaynak- büyümesini sağlar. Eğer bu türlerin soyları
lanan ana kirleticiler ise kuvvetli asitlerdir. At- tükenirse artık tarımsal araştırmalarda gene-
mosferdeki azot ile oksijende NO oluşturmak tik malzemeleri bir daha kullanılamaz.
üzere tepkimeye girebilir, ancak bu ısı alan Yaşam kalitemizin korunması için yerel
tepkime, sadece otomobillerin içten yanmalı bitkilerimizin değerli mirasını kaybetmeden
motorlarında ve elektrik santrallerinde yüksek daha sıkı kontroller gerekebilir. Yapabildiğimiz
sıcaklıklarda kendiliğinden gerçekleşebilir. kadar, otomobillerimizi daha az kullanarak, bi-
N (g) + O (g) ⇌ 2NO(g) siklete daha çok binerek ya da toplu ulaşıma
2 2
yönelerek bu duruma yardımcı olabiliriz.
Azot oksit (NO) suda çok çözünmez an-
cak havada daha fazla yükseltgenerek azot
dioksit (NO ) oluşturabilir.
2
(Yazarlar tarafından düzenlenmiştir.)
2NO(g) + O (g) → 2NO (g)
2 2
Peter ATKINS, Loretta JONES, Genel Kimya,
NO su ile tepkimeye girerek nitrik asit ve
2 Palme Yayıncılık, 2013.
nitrik oksit oluşturur.

’’

136 137