Page 19 - Fen Lisesi Kimya 10 | 3. Ünite

ASİTLER,
BAZLAR VE TUZLAR

Bu tepkimedeki asit ve bazın her ikisi de kuvvetli olduklarından çözel-
tide tamamen iyonlaşır. Bu iyonik eşitlik ise
͢
+ + +
H (suda) + Cl¯(suda) + Na (suda) + OH¯(suda) Na (suda) + Cl¯(suda) + H O(s)
2
şeklindedir.
Buna göre tepkimenin net iyonik eşitliği
͢
+
H (suda) + OH¯(suda) H O(s) şeklinde yazılır.
2
+
Bu eşitlikte asitten gelen H ile bazdan gelen OH¯ birleşerek H O olu-
2
+
şur. Bu olaya nötralleşme denir. Tepkimede Na ve Cl¯ iyonları gözlemci
(seyirci) iyonlardır. Oluşan NaCl tuzu, suda iyonlarına ayrıştığı için görün-
mez. Ancak tuz oluşumu, çözeltinin suyu buharlaştırılınca gözlemlenebilir.
Asit-baz tepkimeleri sonucunda oluşan tuzlar nötr, asidik veya bazik
karakterli olabilir. Kuvvetli asit ve kuvvetli bazdan oluşan tuzlar nötr özellik
gösterir. Kuvvetli asit, zayıf bazdan oluşan tuzlar asidik; kuvvetli baz, zayıf
asitten oluşan tuzlar bazik özellik gösterir. Örneğin NaCl tuzu, kuvvetli bir
asit olan HCl ile kuvvetli bir baz olan NaOH’ın tepkimesinden oluştuğu için
nötr bir tuzdur.
+
Nötralleşme tepkimelerinde tam nötralleşme anında asitten gelen H
iyonunun mol sayısı ile bazdan gelen OH¯ iyonunun mol sayısı eşittir. Yani
n + = n olur. HCl ve NaOH’in nötralleşme tepkimesinde tam nötralleş-
H OH¯
me anını tespit etmek için asit ya da baz çözeltisine indikatör eklenir. Tam
BİLGİ KUTUSU
nötralleşme anında indikatör renk değiştirir. Örneğin NaOH çözeltisine
fenolftalein indikatörü damlatılırsa çözelti pembe renk alır. Bu çözeltiye Asit çözeltisine su eklenirse
HCl çözeltisi damla damla eklenirse pH=7 olduğunda çözelti renksiz olur. H derişimi azalır, pH artar.
+
Tamamen renk açılımı gerçekleştikten sonra fazladan bir iki damla HCl Baz çözeltisine su eklenirse
eklenirse çözeltinin pH’si 7’den küçük olur. Bu şekilde asit ve baz tepki- H derişimi artar, pH azalır.
+
melerinin oluşumu gözlemlenebilir.
Bir baz olan KOH ile bir asit olan HI arasındaki nötralleşme tepkimesi
͢
KOH(suda) + HI(suda) KI(suda) + H O(s) şeklindedir.
2
Bu tepkimede 1 mol KOH ile 1 mol HI tam olarak nötralleşir. Tepkime
sonunda 1 mol KI ve 1 mol H O oluşur.
2

ÖRNEK
H SO ve NaOH çözeltileri arasında gerçekleşen nötralleşme tepki-
2 4
mesini yazarak denkleştiriniz. Nötralleşme tepkimesinin iyonik ve net
iyon eşitliklerini yazınız.

ÇÖZÜM
Tepkimenin nötralleşme denklemi
͢
H SO (suda) + 2NaOH(suda) Na SO (suda) + 2H O(s)
2 4 2 4 2
Tepkimenin iyonik eşitliği
2
+
͢
+
+
2H (suda) + SO ¯(suda)+ 2Na (suda) + 2OH¯(suda) 2Na (suda) +
4
2
SO ¯(suda) + 2H O(s)
4 2
Tepkimenin net iyon eşitliği
͢
+
H (suda) + OH¯(suda) H O(s) şeklindedir. Tepkimede Na ve SO ¯
+
2
2 4
iyonları seyirci iyonlardır.
138 139