Page 27 - Fen Lisesi Kimya 10 | 3. Ünite

ASİTLER,
BAZLAR VE TUZLAR

c) Asitlerin Soy Metal ve Cam/Porselen Gibi Maddeleri
Aşındırma Özellikleri

HCl gibi oksijensiz asitler pasif metallerle tepkimeye girmez. Soy me-
taller (Au ve Pt) asitlerle tepkimeye girmezken kral suyunda tepkime ve-
rirler. Yarı soy metaller (Cu, Ag, Hg) derişik H SO ve HNO çözeltileri ile
2 4 3
tepkime verir.
HCl, HNO , H SO gibi asitler cama ve porselene etki etmez. Camı
3 2 4
aşındıran tek asit hidroflorik asittir (HF). Camın ana bileşeni silisyum ok-
sittir (SiO ). HF camın yapısındaki silisyum oksit ile tepkimeye girerek
2
camı aşındırır.
Seramik ve porselenler kilden yapılan malzemelerdir. Porselenler sır
(sırça) ile kaplanır. Sır bir cam çeşididir. HF’ün camı ve porseleni aşın-
dırma etkisinden yararlanarak HF cam işlemede ve porselen yüzeylerin
pürüzlerinin giderilmesinde kullanılır.
HF camı aşındırdığından cam kaplarda saklanamaz. Plastik kaplarda
saklanabilir. HCl, HNO , H SO gibi asitler cam ve plastik şişelerde sak-
3 2 4
lanarak depolanır.

BİLGİ KUTUSU
ç) Asitlerin Nem Çekme ve Çözünürken Isı Açığa Çıkarma
Özellikleri NaOH, KOH gibi bazlarla
Sülfürik asit (H SO ), fosforik asit (H PO ), asetik asit (CH COOH) Na CO gibi bazik tuzlarda nem
3
2
2 4 3 4 3
gibi sıvı hâldeki önemli asitlerin hızlı nem çekici özellikleri ve bu asitlerin çekme özellikleri vardır.
suda çözünürken ısı açığa çıkarma özellikleri vardır. Bu nedenle asitlerin NaOH'e nem çeken anlamında
saklandığı kapların ve kapaklarının hava nemine karşı muhafazalı olması sud kostik denir.
gerekir.
Asitlerin suda çözünmesi ısı veren (ekzotermik) bir olaydır.

2
+
H SO (s) + 2H O(s) ͢ 2H O (suda) + SO ¯(suda) + ısı
2 4 2 3 4
+
CH COOH(s) + H O(s) ⇌ H O (suda) + CH COO¯(suda) + ısı
3 2 3 3
Derişik asitler üzerine az miktarda su eklendiğinde asidin suda çözün-
mesi sonucunda açığa çıkan ısı eklenen suyu buharlaştırır. Yoğun asit
ortamında oluşan ve ani bir şekilde dışarıya çıkmak isteyen su buharı
asidin etrafa saçılmasına neden olur. Açığa çıkan ısı nedeniyle cam kabın
çatlama ve kırılma ihtimali ortaya çıkar. Asitlerin nem çekme ve ısı açığa
çıkarma özellikleri dikkate alınarak laboratuvar deneylerinde asit üzeri-
ne su dökülmemelidir. Çıkan ısıdan asidin sıçramaması ve cam kapların
çatlamaması için su içerisine damla damla asit ilave edilmelidir. Labora-
tuvarda asitlerle çalışılırken sıçramalara karşı koruyucu gözlük ve elbise
kullanılmalıdır. Sülfürik asit ve fosforik asit gibi nem çekici asitler deriye
temas ettiğinde hücrelerin suyunu çekerek ısı açığa çıkmasına sebep
olur. Açığa çıkan bu ısı hücreleri yakar. Bu nedenle bu asitlerle çalışılır-
ken deriyle teması önlenmelidir. Kaza sonucu asitle temas eden deri bol
su ile yıkanmalıdır.

146 147