Page 8 - FL Kimya 10
P. 8
Renkli maddelerdeki moleküllerin karbon atomları arasında çift bağ
vardır. Kuvvetli bir yükseltgen olan çamaşır suyu, renkli moleküllerdeki
çift bağları tekli bağlara dönüştürerek renk yapıcı maddenin görünür ışığı
soğurma etkisini yok eder. Böylece renkli çamaşırları ağartır.
Çamaşır suları, klorlu ve oksijenli çamaşır suları olmak üzere ikiye ay-
rılır. Hidrojen peroksit (H O ) (Görsel 4.11), sodyum perborat mono hid-
2 2
BİLGİ KUTUSU rat (NaBO .H O), sodyum hipoklorit (NaClO) gibi bileşikler ağartıcı olarak
3 2
kullanılır. Günlük hayatta en çok kullanılan ağartıcı sodyum hipoklorittir.
Güneşte uzun süre bırakı-
H O , NaBO gibi oksitleyici olan çamaşır suları oksijen açığa çıkartarak
lan renkli çamaşırlara halk 2 2 3
ağartma işlemini gerçekleştirir. Oksitleyici olan çamaşır suları, hücre zarı
arasında ağardı denir. Bu-
ve proteinleri parçalayarak organizmaya zarar verir.
nun nedeni güneş ışığındaki
Saf klor gazı, renkleri ağartır. Klorlu çamaşır suları, maddelerle tepki-
yüksek frekanslı mor ötesi
meye giren klor kökleri (ClO¯) ile oksijen açığa çıkartarak ağartma işlemini
ışınların, renkli maddeler-
yerine getirir.
deki çift bağları tekli bağlara
dönüştürmesidir.
Görsel 4.11: Hidrojen peroksitin (H O ) molekül yapısı
2 2
Kireç Kaymağı
Kireç kaymağının hijyen için kullanımı çok eskiye dayanmaktadır.
Kireç kaymağı, kalsiyum hipoklorit ve kalsiyum klorürün karışımıdır
(Ca(ClO) + CaCl ). Kireç kaymağı (Görsel 4.12) suya ilave edildiği za-
2 2
2 +
man ortamda Ca , OH¯, Cl¯, ClO¯ iyonları oluşur. Bu iyonlardan etkili olan
hipoklorittir (ClO¯). Hipoklorit, çeşitli reaksiyonlar sonucu Cl ve O gazla-
2 2
rını oluşturarak dezenfektan sağlar, mikroplara karşı hijyen oluşturur.
Su arıtmada, suyun mikroplardan arınması için kireç kaymağı da kulla-
nılabilir. Bunun için bir litre suya 2,5 çorba kaşığı (40 g) kireç kaymağı ko-
nulup karıştırılır ve yarım saat bekletilir. Üsteki berrak kısım alınır. Bu ana
çözelti, şişeye konulup ışıktan korunarak iki hafta süre ile bozulmadan
Görsel 4.12: Kireç kaymağı kullanılabilir. Suyu klorlamak için bu ana çözeltiden 1 litre suya 3 damla
ilave edilir. Bu su 30 dakika bekletildikten sonra içilebilir. Çözeltide bulu-
nan klor, suyun içindeki mikropları öldürerek hijyen sağlar. Kireç kaymağı,
salgın hastalıklarda dezenfektan olarak işlev görür. Ev ve ahırlara badana
yapılmasında ayrıca inşaatlarda sıva harcı olarak kullanılır.
UV ile Sterilizasyon
Ultraviyole (UV) ışınları ile sterilizasyon işlemi yapılarak mikroplara
karşı hijyen sağlanabilir. Suya kimyasal maddeler katmadan, yüksek fre-
kanslı ultraviyole ışınları ile mikropların DNA yapısı bozulur. Böylece mik-
roplar etkisiz hâle getirilir. Bu işleme UV ile sterilizasyon denir.
176
