Page 11 - Fen Lisesi Kimya 11 | 5.Ünite

KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ

400-600 saniye arası H O ’in harcanma hızı
2 2

∆[H O ] (1,49 – 1,72) – 0,23 3
2
2
r = – = – = – = 1,15.10¯ M/s’dir.
∆t (600 – 400) 200
H 2 O 2
Hesaplamalarda görüldüğü gibi zamanla H O derişiminin azalmasına
2 2
bağlı olarak H O ’in harcanma hızı da azalır.
2 2
Örnek

N (g) + 3H (g) → 2NH (g) tepkimesinde N gazının derişimi 100
2 2 3 2
saniyede 0,4 M’dan 0,2 M’a düşüyor. Buna göre H gazının ortalama
2
harcanma ve NH gazının ortalama oluşma hızını bulunuz.
3

Çözüm

N (g) ortalama harcanma hızı
2
∆[N ] (0,2 – 0,4) 0,2
3
r = – = – = = 2.10¯ M/s’dir.
2
∆t
N 2 100 100
Tepkimedeki gazların harcanma ve oluşma hızları arasındaki ilişki
1 1
r = r = r
N 2 3 H 2 2 NH 3
H (g)’nın ortalama harcanma hızı
2
3
3
r = 3.r ⇒ r = 3.2.10¯ = 6.10¯ M/s’dir.
H 2 N 2 H 2
NH (g)’nın ortalama oluşma hızı
3
3
3
r = 2.r ⇒ r = 2.2.10¯ = 4.10¯ M/s’dir.
NH 3 N 2 NH 3
Bir kimyasal tepkimede giren ve ürünlerin stokiyometrik katsayıları
eşit değilse harcanma ve oluşma hızları farklı olur. Fakat tepkimenin
ortalama hızı tek bir değerdir. Tepkimelerin ortalama hızı Uluslararası
Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği’nin (IUPAC) önerdiği şekilde bulunur.
Buna göre
aA + bB → cC + dD şeklinde denkleştirilmiş genel bir kimyasal
tepkime için

1 ∆[A] 1 ∆[B] 1 ∆[C] 1 ∆[D]
ortalama tepkime hızı = - =- = = olur.
a ∆t b ∆t c ∆t d ∆t

277
KİMYA 11. SINIF