Page 5 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

KiMYASAL TEPKiMELERDE DENGE

Kimyasal tepkimelerde denge anında
■ İleri ve geri tepkime hızları eşitlenir.

■ Derişimler; basınç, sıcaklık gibi koşullar değişmediği sürece sabit kalır.
■ Gözlenebilen olaylar sabit kalır.
■ Gözlenemeyen olaylar devam eder.
■ Minimum enerji eğilimi ile maksimum düzensizlik eğilimi uzlaşır.
■ Denge, tepkime mekanizmasına bağlı olmayan dinamik bir olaydır.
Kimyasal tepkimelerde yer alan maddelerin aynı ya da farklı fazlarda
olmasına göre denge homojen veya heterojen olarak ikiye ayrılır.

Homojen denge: Tepkimeye giren maddelerle ürünlerin aynı fazda bu-
lunduğu denge tepkimeleridir.

N O (g) ⇌ 2NO (g) tepkimesinde tepkimeye girenler ve ürünler
2 4 2
aynı fiziksel hâlde olduğundan kurulan denge homojen dengedir.
+
HCN(suda) ⇌ H (suda) + CN¯(suda)
2 +
2 +
4 +
3 +
2Fe (suda) + Sn (suda) ⇌ 2Fe (suda) + Sn (suda) tepkimeleri
de çözelti ortamında aynı fazda kurulan denge tepkimeleri olduğundan
homojen dengedir.
Heterojen denge: Tepkimeye giren maddeler ile ürünlerden en az birinin
farklı fiziksel hâlde bulunduğu tepkimelerde kurulan denge heterojen
dengedir.
CaCO (k) ⇌ CaO(k) + CO (g) tepkimesinde tepkimeye girenler ile
3 2
ürünler farklı fiziksel hâllerde olduğundan denge heterojendir.
2 +
2 +
Zn (suda) + Cu(k) ⇌ Zn(k) + Cu (suda)
SnO (k) + 2CO(g) ⇌ Sn(k) + 2CO (g) tepkimelerinde de tepkimeye
2 2
girenler ile ürünler farklı fiziksel hâllerdedir ve bunlar heterojen denge
tepkimeleridir.

Örnek

Aşağıda verilen denge tepkimelerinden hangileri hem heterojen
hem de kimyasal dengeye örnek olarak verilebilir?
a) H O(s) ⇌ H O(g)
2 2
+
2
b) K SO (suda) ⇌ 2K (suda) + SO ¯(suda)
2 4 4
c) C H O (k) + H O(s) ⇌ C H O (suda)
12 22 11 2 12 22 11
ç) 2NH (g) ⇌ N (g) + 3H (g)
3 2 2
d) 2HBr(g) ⇌ H (g) + Br (g)
2 2
e) C(k) + H O(g) ⇌ CO(g) + H (g)
2 2
f) 2S(k) + 2O (g) ⇌ 2SO (g)
2 2
Çözüm

e ve f seçeneklerinde verilen denge tepkimeleri hem heterojen hem
de kimyasal denge tepkimeleridir.

313
KİMYA 11. SINIF