Page 6 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

a) Dengede Maksimum Düzensizlik ve Minimum Enerji Eğilimi
Kimyasal ve fiziksel olaylar belli bir süreden sonra neden dengeye
ulaşır? Denge olayı enerji ve düzensizlik eğilimi açısından iki temel fak-
töre bağlıdır.
■ Bir sistem minimum enerjili hâle sahip olmak ister.
■ Bir sistem maksimum düzensiz durumda olmak ister.
Minimum enerji kavramı maddenin düşük enerjili olma isteğidir. Bir
sistemde var olan potansiyel enerji ne kadar az ise minimum enerjiye o
kadar yaklaşır. Örneğin buzun potansiyel enerjisi aynı miktardaki su ve
buharın potansiyel enerjisinden azdır.
Kimyasal tepkimelerde, enerji tepkimenin hangi tarafında az ise mi-
nimum enerji o taraf lehinedir. Endotermik tepkimelerde minimum enerji
girenler lehinedir. Ekzotermik tepkimelerde ise minimum enerji ürünler
lehinedir.
Maksimum düzensizlik isteği ise maddenin dağınık olma isteğidir.
Maksimum düzensizlik eğilimi maddenin daha küçük birimlere bölünme
isteğinden kaynaklanır.
C H O (k) + H O(s) ⇌ C H O (suda) tepkimesinde katı şeker
12 22 11 2 12 22 11
molekülleri suda çözündüğünde şeker moleküllerinin düzensizliği artar.

Görsel 6.4: Suyun fiziksel hâllerinde Maksimum düzensizlik
enerji ve düzensizlik değişimi

Katı Sıvı Gaz

Minimum enerji

Buzun erimesinde düzensizlik ve enerji değişimi incelendiğinde buz,
katı hâlden sıvı hâle geçerken ısı alarak enerjisini arttırır. Sıvı suyun
enerjisi buzdan daha büyüktür. Bu durumda buz minimum enerjiye sa-
hiptir. Su, katı hâlden sıvı hâle geçerken moleküller arası tutunma kuv-
vetleri azalır. Su molekülleri sıvı hâlde daha düzensiz ve daha serbest
hareket etmeye başlar. Sıvı hâldeki su molekülleri buza göre maksi-
mum düzensizliğe daha yakındır (Görsel 6.4 ve Grafik 6.4).
Potansiyel enerji
Maksimum düzensizliğe Maksimum
H O(s)
2

düzensizlik

H O(k) erişme isteği Minimum enerjiye
2 erişme isteği
Minimum
enerji
Tepkime koordinatı

Grafik 6.4: Buz ve suda maksimum düzensizlik ve minimum
enerji eğilimi

314 KİMYA 11. SINIF