Page 14 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

8. ÖRNEK

K ve L yüklerinden oluşan sistem ile M ve N yüklerinden oluşan sistem birbirinin etki alan dışındadır.

K L M N

Buna göre
a) L ve N yüküne etki eden elektriksel kuvvetler ile bu yüklerin bulunduğu noktalardaki elektrik
alanların yönlerini çiziniz.
b) L noktasındaki yükün değeri arttırılırsa bu noktadaki elektrik alanın ve elektriksel kuvvetin
büyüklüğü yük artışından nasıl etkilenir?

ÇÖZÜM

a) Yük işaretlerine göre K yükü L yükünü iter, M yükü N yükünü çeker. Elektrik alan (+) yükten dışa
doğrudur. Buna göre yüklere etki eden elektriksel kuvvetin ve elektrik alanın yönleri şekildeki gibi
olur.

K L F M F N E

E

b) Bir noktadaki elektrik alanın büyüklüğü, birim yüke etki eden kuvvete eşit olduğundan o noktada-
F
ki yük artışından etkilenmez. Elektrik alanın büyüklüğü E = olduğundan kuvvetin büyüklüğü
q L
F = q E$ ile bulunur. Buna göre L noktasındaki yükün büyüklüğü arttırıldığında kuvvetin büyük-
L
lüğü de artar.

9. ÖRNEK

Yalıtılmış düzlemdeki K ve L noktasal parçacıklarının yükleri sırasıyla q K
ve q L ’dir. Yüklerin yakınında başka elektrik yükü bulunmamaktadır ve
yüklere ait elektrik alan çizgileri şekilde verilmiştir.
q K K
Buna göre yüklerin büyüklükleri q K oranı nedir?
q L
q L
L
ÇÖZÜM

Elektrik alan çizgileri (+) yüklü parçacıktan çıkıp (–) yüklü parçacıkta son bulur. Buna göre K parçacığı
(-), L parçacığı (+) yüklüdür. Yüklü bir parçacıktan çıkan ya da yüklü parçacıkta sona eren elektrik alan
çizgi sayısı, parçacığın sahip olduğu yük miktarı ile doğru orantılı olarak çizilir. Bu durumda bir sistem-
deki cisimlerin yükleri, cisimlerden çıkan ya da son bulan çizgi sayısı ile doğru orantılıdır. K’de 12 çizgi
son bulurken L’den 4 çizgi çıkmaktadır.
12
Buna göre q K = - 4
q L
q K =- 3olur.
q L

270