Page 10 - Fizik 12 | 4.Ünite

4. ÜNİTE: ATOM FİZİĞİNE GİRİŞ VE RADYOAKTİVİTE

2. Atomun Elektronla Uyarılması

B�r atomun elektronla uyarılab�lmes� �ç�n gönder�len elektronun k�net�k
enerj�s�n�n en az 1. uyarılma sev�yes�n�n (n = 2) enerj�s�ne eş�t veya bu
sev�yen�n enerj�s�nden büyük olmalıdır. Gönder�len elektronun k�ne-
t�k enerj�s� 1. uyarılma enerj� sev�yes�n�n enerj�s�nden küçükse atomla
esnek çarpışma yapar ve atomu uyaramaz.

Yeter�nce k�net�k enerj�ye sah�p b�r elektron b�rden fazla atomu aynı
enerj� sev�yes�nden ya da farklı enerj� sev�yeler�nden uyarab�leceğ� g�b�
herhang� b�r çarpışma yapmadan ya da esnek çarpışmalar yaparak
atomları uyarmadan ortamdan ayrılab�l�r.
Elektronun k�net�k enerj�s�, atomun �yonlaşma enerj�s�ne eş�t ya da
�yonlaşma enerj�s�nden büyükse elektron, atomu uyarab�l�r, �yonlaştı-
rab�l�r ya da esnek çarpışma yaparak geld�ğ� enerj�yle atomdan ayrı-
lab�l�r. Uyarılan atomun elektronu foton yayınlayarak tekrar temel hâle
ger� döner.

Sıra Sizde - 3
Enerj� d�yagramı ver�len cıva atomu buharına 10 eV enerj�l� elektronlar
gönder�l�yor.
E (eV)

İyonlaşma
10,4
8,84 n = 4
6,67 n = 3
4,86 n = 2

n = 1
0 (Temel hâl)
Elektronlar atomdan hang� k�net�k enerj�lerle ayrılab�l�r?

Çözüm
Çözüm

3. Atomların Fotonlarla Uyarılması

B�r fotonun temel hâlde bulunan b�r elektronunun üst enerj� sev�yeler�n-
den b�r�ne uyarılab�lmes� �ç�n enerj�s�n�n uyarılacak sev�yen�n enerj�s�ne
eş�t olmalıdır. Enerj�, sev�yelerden b�r�n�n enerj�s�ne eş�t olmayan foton,
atom �le etk�leşmez. İyonlaşma enerj�s�ne eş�t veya �yonlaşma enerj�-
s�nden büyük enerj�ye sah�p foton, atomdan elektron kopararak ato-
mun �yonlaşmasına neden olur. Atomların foton �le uyarılmasında foton
soğurulur ve temel hâldek� elektron, fotonun enerj�s�n�n eş�t olduğu
sev�yeye çıkar. Üst enerj� sev�yeler�ne çıkan elektron, foton yayınlaya-
rak temel hâle ger� döner.

154 12. SINIF FİZİK