Page 13 - Fizik 12 | 4.Ünite

1. BÖLÜM: ATOM KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ

• Atom �le �lg�l� bugünkü b�lg�lere göre Bohr’un �fade ett�ğ� g�b� elekt-
ronların da�resel yörüngelerde hareket ett�kler� �fades�n�n yanlış
olduğu görülmüştür.

Franck-Hertz Deneyi

1914 yılında gerçekleşt�r�len Franck-Hertz deney� �le atomların enerj�
sev�yeler�n�n kes�kl� olduğu kanıtlanmıştır. Bu deneyle elektronların
bel�rl� enerj� sev�yeler�nde bulunduğu göster�lm�ş ve Bohr atom model�
desteklenm�şt�r.

Izgara
Flaman Plaka
– –
– –
– –
Cıva buharı
Katot ışın tüpü
+
-

A

V H V Y
- + + -

Şek�l 4.12: Franck-Hertz deney tüpünün şemat�k göster�m�

Franck-Hertz deney düzeneğ�nde (Şek�l: 4.12) katot ışını tüpü, düşük
basınçlı cıva buharı �le doludur. Düzenek tüpün b�r ucunda ısıtıldığında
elektron saçan b�r flaman �le d�ğer ucun yüzey�nde oluşan elektronları
toplayan metal plakadan oluşur. Bu �k�s�n�n arasına elektronları hızlandır-
mak �ç�n b�r ızgara yerleşt�r�lm�şt�r. Flaman ve ızgara arasında uygulanan
V hızlandırıcı ger�l�m sayes�nde oluşan elektr�k alan etk�s�nde flaman-
H
dan ayrılan b�r elektron hızlanarak ızgaradan geçer. Izgarayı geçen
elektronlar yavaşlatıcı ger�l�m altında yavaşlayarak plakaya ulaşır ve
akım oluşur.

Hızlandırıcı potans�yel farkı artırıldığında ampermetreden okunan akım
ş�ddet� artar. Ancak hızlandırıcı potans�yel farkı yaklaşık 4,9 eV değe-
r�ne ulaştığında artması beklenen akımda düşüş meydana gel�r. Bunun
neden� cıva buharı �çer�s�nde hareket eden elektronların cıva atom-
ları �le esnek olmayan çarpışma yapıp atomları uyarmaları sonucunda
k�net�k enerj�ler�n�n b�r kısmını kaybetmeler�d�r. Akımda meydana gelen
düşüşün hızlandırıcı potans�yel farkı arttıkça tekrarlandığı görülür. Bu
da atomun her sev�yedek� enerj�y� değ�l, bell� değerlere karşılık gelen
enerj�ler� aldığını göster�r.

12. SINIF FİZİK 157