Page 22 - Fizik 9 | 5.Ünite

Hâl değişim sıcaklığında bulunmayan maddeler çevreye ısı
verdiklerinde sıcaklıkları düşer. Sıcaklıkları azalarak hâl değiştirme
sıcaklığına ulaşan madde ısı vermeye devam ettiğinde hâl
değişimine uğrar.
Benzer şekilde hâl değişim sıcaklığında bulunmayan maddelere
ısı verildiğinde sıcaklıkları artar. Hâl değiştirme sıcaklığına ulaşan
maddeye ısı verilmeye devam edildiğinde madde hâl değiştirir.
Hâl değiştirme sürecinde saf maddeler ile saf olmayan maddeler
arasında farklılıklar vardır.
Başlangıçta katı hâlde olan bir saf maddenin sıcaklığının verilen
ısıya bağlı olarak değişimi Grafik 5.2.3ʼte verilmiştir. Bu grafik hâl
değişimi grafiği olarak da adlandırılmaktadır.

Grafikten çıkarılacak sonuçlar şunlardır:
.
Sıcaklık I. bölgede katı hâlde bulunan maddeye
S: Sıvı
K: Katı Q kadar ısı verilmiş ve sıcaklığı T ʼden
1
1
T G: Gaz T ʼye çıkmıştır.
4 2
G .
T II. bölgede maddeye Q -Q kadar ısı
3 2 1
G+S
verilmesine rağmen sıcaklığında bir değişim
olmadığı görülmektedir. Çünkü T , bu
S 2
maddenin erime sıcaklığıdır ve maddenin
0 Isı tamamı eriyinceye kadar sıcaklığı değişmez;
Q Q Q Q Q
T 1 2 3 4 5 verilen enerji hâl değişimi için harcanır. Bu
2
K+S
bölgede madde, katı ve sıvı hâlde karışım
K
şeklindedir. Bölgenin başlangıcında katı
T
1 hâlde olan madde, bölgenin sonunda
tamamen sıvı hâle geçer. Madde hâl
I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge
değiştirmiştir.
Grafik 5.2.3: Saf bir maddeye ait hâl değişim grafiği
.
III. bölgede sıvı maddeye Q -Q kadar ısı
3 2
verilmiş, maddenin sıcaklığı T ʼden T ʼe çıkmıştır.
. 2 3
IV. bölgede maddeye Q -Q kadar ısı verilmiştir. Kaynama
4 3
sıcaklığında olan maddenin sıcaklığında değişim olmamıştır. Bu
bölgede madde, sıvı ve gaz hâlde karışım şeklindedir. Bölgenin
başlangıcında sıvı hâlde olan madde, bölgenin sonunda tamamen
gaz hâle geçer. Madde hâl değiştirmiştir.
.
V. bölgede tamamen gaz hâlinde bulunan madde Q -Q kadar ısı
5 4
alarak sıcaklığını T ʼten T ʼe çıkarmıştır.
3 4
SIRA SİZDE 17

o
Sıcaklık ( C)
90
Saf X maddesine ait zamana bağlı sıcaklık deği- 80
70
şimi grafiği verilmiştir. 60
50
Grafiğe göre X maddesinin hâl değişim sıcaklık- 40
30
larını belirleyiniz. 20
10 Zaman (dk)
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9

230 ISI VE SICAKLIK