Page 36 - Fizik 9 | 5.Ünite

1. Yüzey Alanı

Isı iletiminde nesnenin yüzeyindeki her tanecik, iletim sürecine
katılır. Geniş yüzeye sahip nesnelerin yüzeydeki tanecik sayısı
fazla olduğu için enerji kaybı hızlı gerçekleşir. Örneğin boyutları
dışında bütün özellikleri aynı olan iki pencereden, büyük olanda
gerçekleşen ısı kaybı, küçük olana göre daha hızlı olur. Benzer
şekilde büyük yüzeyli çatılarda meydana gelen ısı kaybı da
küçük yüzeyli çatılara göre daha hızlı olmaktadır. Bu nedenle
soğuk bölgelerdeki pencerelerin de boyutları küçüktür. Kutup
bölgelerindeki Eskimo evlerinin (iglo) pek çoğunda pencere bile
bulunmamaktadır.

2. Kalınlık

Isı iletim hızında ısının iletileceği ortam ya da nesnenin
kalınlığı da etkilidir. Çünkü enerji ortam ya da malzeme boyunca
hareket etmekte tanecikten taneciğe aktarılmaktadır. Kalınlık
arttıkça ısı iletim hızı düşer. Duvarların kalın yapılmasının kışları
kalın giysiler giyilmesinin sebebi, ısı kaybını en aza indirmektir.

SIRA SİZDE 29

Yalnızca soğuk bölgelerde değil, sıcak bölgelerde de evler için kalın duvarların tercih edilme-
sinin sebebi nedir?

SIRA SİZDE 30

Aynı malzemeden yapılmış kalın duvarlı fincanlar, ince duvarlı fincanlara göre içine konulan
sıcak içecekleri daha hızlı soğutur. Bu durumu nasıl açıklarsınız? Bu durum, ısı iletim hızının
kalınlıkla ters orantılı olmasına bir çelişki oluşturuyor mu?

3. Sıcaklık Farkı

Isının sıcaklığı yüksek olan sistemden düşük olan sisteme
doğru aktarıldığını öğrenmiştiniz. Isı iletim hızı, sıcaklık farkıyla
doğru orantılıdır. Örneğin dışarısı ne kadar soğuksa evlerin içinin
sıcaklığını korumak da o kadar güç olur. Evlerin sıcaklığının sabit
tutulması için kış ortasında tüketilen enerjinin kış başlangıcında
tüketilen enerjiden daha fazla olmasının sebebi budur.

4. Maddenin Cinsi
Yeteri kadar uzun süre aynı ortamda bulunan nesneler ısıl
dengeye ulaşır. Bu nedenle ortamdaki nesnelerin sıcaklıkları
birbirine eşittir. Aynı odada bulunan metal bir kupa ve ahşap
masaya dokunulduğunda sıcaklıkları aynı algılanmaz. Bunun
sebebi metalin ısı iletkenliğinin daha iyi olmasıdır. Benzer bir
örnek sokaklardaki banklar için verilebilir. Bankların metal

244 ISI VE SICAKLIK