Page 122 - Coğfraya 10 Kavram Öğretimi Kitabı

CEVAP ANAHTARLARI COĞRAFYA 10
Kavram Öğretimi

2. Horizonların bu şekilde sıralanmasında iklim şartları, ana kaya- münde su altında kalan bataklık alanlarda oluşmuştur.
nın yapısı, yağış gibi birçok faktör etkilidir. O horizonu, humus E bölgesindeki toprak, yumuşak kireç taşları üzerinde oluşmuş-
yani organik maddelerin bulunduğu katmandır. Bu katmanda çü- tur.
rüyen hayvan ve bitki kalıntıları bulunur. A horizonu, humusla
karışmış minerallerin bulunduğu katmandır. Yıkanma horizonu F bölgesindeki toprak, eski göl tabanlarındaki killi anakaya üze-
da denir. Çünkü buradaki kireç, kil, demir gibi maddeler yıka- rinde oluşmuştur.
narak birikme katmanı olan B horizonunda birikir. C horizonu, 3. Oluşumunda yeryüzü şekilleri ve anakayanın daha etkili olduğu,
ana kayanın ayrışmaya uğradığı katmandır. D horizonu ise ana genellikle A ve C horizonlarının daha fazla geliştiği toprak türü-
kayayı oluşturur. ne intrazonal toprak denir.

Çalışma No.: 20 Çalışma No.: 23
1. Bitki atıklarının içerisinde yüksek oranda karbon bulunur ve bun- 1.
lar ayrıştığında humus maddesi oluşur. Humusun siyah renkte 1
olması ve toprakta bol miktarda bulunması toprağın koyu renkli
olmasını sağlar. Humus, topraktaki bitki ve hayvan kalıntılarının 4
mikroorganizmalar tarafından parçalanmasıyla oluşan, daha çok
toprağın üst katında bulunan koyu renkli organik maddeye denir.
2. Humus bakımından zengin olan toprakların verimliliği yük- 9 7
sektir. Çünkü toprağın verimliliği, içinde bulundurduğu besin
maddelerinin zenginliğiyle ölçülür. Organik maddelerin toprakta
fazla olması verimliliği artırır. Organik maddelerin temel kayna-
ğı da humustur.
6
Çalışma No.: 21

1. Yukarıdaki haritalar karşılaştırıldığında iklim bölgeleriyle top- 2. Azonal Toprak Tipi Oluşumunda Etkili Olan Dış Kuvvet
rak tiplerinin sınırlarının büyük oranda çakıştığı görülmektedir.
Tundra iklim bölgesine tundra toprakları, nemli karasal iklim Alüvyal Akarsular
bölgesine podzol topraklar, ılıman okyanusal iklim bölgesine Kolüvyal Sel suları
kahverengi orman toprakları, Ekvatoral iklim bölgesine laterit Lösler Rüzgârlar
topraklar, çöl iklim bölgesine çöl toprakları, karasal iklim böl-
gesine kahverengi ve kestane renkli step toprakları vb. denk gel- Morenler Buzullar
mektedir. Tüm bu benzerlikler göz önünde bulundurulduğunda
zonal toprakların oluşumunda iklim etkisinin belirleyici olduğu 3. Dış kuvvetler tarafından aşındırılarak taşınan malzemenin çeşitli
görülmektedir. alanlarda birikmesi sonucu oluşan toprak türüdür. Mineral yö-
nünden zengin olan bu topraklarda birikim faaliyetinin sürekli
2. Zonal topraklar; iklim ve bitki örtüsü etkisi ve ana kayanın ay- olması nedeniyle düzenli horizonlaşma görülmez.
rışmasıyla oluşan, horizonların tamamının geliştiği topraklardır.
Bu topraklara yerli toprak da denilmesinin sebebi ana kayanın
ayrışması, humusun olgunlaşarak toprağa karışması ve iklim Çalışma No.: 24
etkisi gibi toprak oluşumuna etki eden faktörlerin o bölgede
bulunmasıdır. Yani başka bir bölgeden dış kuvvetler tarafından Yönerge 1:
taşınarak gelen herhangi bir madde bu toprakların oluşumunda
etkili değildir. 1. Görsellerdeki bitki örtülerinin farklı olması, bu bölgelerin başta
yağış miktarları olmak üzere iklim özelliklerinin ve coğrafi ko-
numlarının farklı olduğuna kanıt oluşturur.
Çalışma No.: 22
2. Görseller kendi içinde bitki türleri ve bitkilerin boyutları bakı-
1. Tanılayıcı dallanmış ağaçta A, B, D ve E kutucuklarındaki mından benzerlik göstermektedir. Birinci görsel iğne yapraklı
bilgiler doğru; C, Ç ve F kutucuklarındaki bilgiler ise yanlış- ağaçlardan oluşan bir orman topluluğuna, ikinci görsel daha kü-
tır. Aşağıda çıkışlara göre puanlama verilmiştir. çük boyutlu benzer ot türlerinden oluşan topluluğa, üçüncü gör-
sel benzer boyutlardaki çalı türlerinden oluşan bitki topluluğuna,
Çıkışlar Puanlar dördüncü görsel kurak bir çöl alanında benzer boyutlarda seyrek
15 25 60 Toplam bir bitki örtüsüne aittir.
1. Çıkış + + - 40 Yönerge 2:
2. Çıkış + + + 100 1. BİTKİ
FORMASYONU
3. Çıkış + - + 75
4. Çıkış + - - 15
5. Çıkış - - + 60 Orman Formasyonu Çalı Formasyonu Ot Formasyonu Çöl Formasyonu
6. Çıkış - - - 0 Ekvatoral Yağmur Makiler Step
Ormanları
Orta Kuşağın
7. Çıkış - + - 25 Karma Ormanları Garigler Tundra
8. Çıkış - + + 85 Muson Ormanları Psödomakiler Savan
Tayga Ormanları Çayır
2. a. D, E, F harfleriyle gösterilen alanlarda intrazonal topraklar;
A, B ve C harfleriyle gösteri len alanlarda ise diğer toprak 2. Bitki Formasyonu: Birbirine benzeyen bitkilerin oluşturduğu
türleri bulunmaktadır. bitki topluluklarıdır.
b. D bölgesindeki toprak, sürekli ya da yılın önemli bir bölü-

119