Page 105 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
51 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : DESTAN/EFSANE > Destan > Destan
Kavram : Destan
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı DESTANLAR 20 dk.
Çalışmanın Amacı Destan türünün genel özelliklerini açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi haritasını inceleyiniz ve metni okuyunuz. Bilgi haritası ve metinden hareketle
soruları cevaplayınız.

Destanlar milletlerin tarih sahnesinde yer almaya başladıkları dönemlerin ürünle-
1.
ridir. Bu sebeple destanlar ait olduğu milletin tarihinden izler taşır.

Milletleri derinden etkileyen göç, savaş, kıtlık, yangın, sel, hastalık gibi tarihî, top-
2.
lumsal ve doğal olaylar konu edilir.

3. Olağan ve olağanüstü olaylar iç içedir.

4. Anonimdir.
DESTANIN

ÖZELLİKLERİ Manzum (şiir) veya mensur (düzyazı) şeklinde ya da manzum-mensur karışık
5.
şekilde olabilir.

Destanda zaman ve mekân unsurlarına detaylı bir şekilde yer verilmezken olay
6.
ve kişiler ön plandadır.

7. Destandaki kahramanlar olağanüstü işlerin üstesinden gelebilirler.

Destanda iyi ve kötü, genç ve ihtiyar, insan ve canavar arasındaki çatışma göze
8.
çarpar.

GÖÇ DESTANI
Uygur ülkesinde, Tuğla ve Selenge ırmaklarının birleştiği yerde Kumlançu denilen bir tepe vardır.
Adına Hulin Dağı derlerdi.
Hulin Dağında da, birbirine çok yakın iki ağaç büyümüştü. Biri kayın ağacıydı. Bir gece, kayın ağa-
cının arasında yaşayan halk bu ışığı gördü ve ürpererek takip etti. Kutsal bir ışıktı, kayın ağacının üs-
tünde kaldığı müddetçe kayın ağacının gövdesi büyüdükçe büyüdü, kabardı. Oradan çok güzel türkü-
ler gelmeye başladı. Gece oldu mu ağacın otuz adım ötesinden bütün çevre, ışıklar içinde kalıyordu.
Bir gün ağacın gövdesi ansızın yarıldı. İçinden beş küçük çadır, beş küçük odacık halinde meydana
çıktı. Her odacığın içinde bir çocuk vardı. Çocukların ağızlarının üstünde asılı birer emzik vardı ve
onlar bu mukaddes çocuklara halk ve halkın ileri gelenleri çok büyük saygı gösterdiler.
Çocukların en büyüğünün adı Sungur Tekin’di, ondan sonrakinin adı Kutur Tigin, üçüncüsününki
Türek Tekin, dördüncüsünün Us Tekin ve beşincisinin adı Bögü Tekin’di. Beş çocuğun beşinin de
Tanrı tarafından gönderildiğine inanan halk, içlerinden birini hakan yapmak istediler. Bögü Han en

102