Page 106 - Felsefe 10

72 FELSEFE 10
Kavram Öğretimi

Anarşizm: İnsanın özgürleşmesinin önünü ka-
patan, insanların üzerinde baskı kurarak onları
Kurallar: kontrol altına almaya çalışan her türlü kural ve
kurum ortadan kalkmalıdır.
1. KURAL YOK ! Proudhon: Onun önerdiği toplum düzeni ahla-
ka dayanan bir öz yönetim düzenidir. Üreticile-
rin kendi kendilerini yöneten birlikleri arasındaki
adil mübadele düşüncesine dayanan karşılıklı-
ANARŞİZM (KURALTANIMAZCILIK)
lık ilkesine göre önemli olan insan topluluğunun
Proudhon (Prudon) üyeleri arasındaki karşılıklı saygıdır.

Evrensel ahlak yasası yoktur.

Utilitarizm: Temel ilkesi “En fazla sayıda kişiye,
en yüksek düzeyde yarar sağlayan şey iyidir.”
anlayışıdır.
Bentham: Hukukun doğrudan etikten türetil-
mesi gerektiğini savunur. En yüksek iyi hazdır,
ilkesini başlangıç noktası olarak alırken “ahlaki
bir eylemin iyi olabilmesi için en yüksek sayıda
insanın en büyük mutluluğunu meydana getir-
mesi gerektiğini” bildiren yarar ilkesiyle bireysel
mutluluktan toplumsal yarar ve mutluluğa geçer.
UTİLİTARİZM
Mill: Ona göre yararcı teori, mutluluğun arttırıl-
(TOPLUMSAL FAYDACILIK) masının yanında, mutsuzluğun azaltılması ve
Bentham, Mill (Bentım, Mil) önlenmesine de önem verir.
Evrensel ahlak yasası vardır.

Erdem Etiği: Ahlaki eylemin amacı mutluluk,
mutluluk da erdemli olmaktır. İnsan, bilgisi art-
tığı ölçüde erdemli olur.

Sokrates: Ona göre erdem ile bilgi özdeştir.
Kimse bilerek kötülük yapmaz.
Platon: İnsanların yaşayabileceği sadece bir
tek iyi hayat vardır. Bunun nedeni iyiliğin insan-
ların eğilimlerine, arzularına, dileklerine ya da
fikirlerine bağlı olmayışındandır.
ERDEM ETİĞİ
Fârâbî: Erdemleri düşünsel ve ahlaki olmak
Sokrates, Platon, Fârâbî üzere ikiye ayırır. Ahlaki erdemler ölçülülük, ce-
saret, özgürlük ve adalettir. Düşünsel erdemler
Evrensel ahlak yasası vardır.
ise iyi yargı, bilgelik, doğru anlama gibi zihnin
erdemleridir.

102