Page 103 - Felsefe 10

Kavram Öğretimi 71
FELSEFE 10

"Bu durumda da evrensel bir ahlaktan bahsedemeyiz." diye tamamladı Philia.
"Aynen öyle. Son olarak ahlaksal determinizmden konuşup yola çıkalım. Zihnen olmasa da bedenen
dinlendik sanırım." dedi ve devam etti anne martı Theano "Hatırlarsan daha önce özgürlük konusundan
bahsederken determinizmden konuşmuştuk."
"Evet, bütün eylemlerimizin bağlı olduğu sebeplerin olduğunu, bundan dolayı özgürlüğün olmadığını
savunan yaklaşım..." deyince Philia,
"Çok doğru. Ahlaksal determinizm de ahlaki eylemlerimizin temelinde sebepler olduğu savını taşır.
Buna göre uyacağımız evrensel ahlak yasası doğanın yani Tanrı'nın bilgisidir. Gerçek özgürlük kendi
doğamızın zorunluluğunu bilmek ve buna ayak uydurmaktır. Çünkü biz, bu görüşe göre doğanın bir
parçasıyız. Tutkularımız ve aklımız var. Doğaya uygun olan şey tutkularımıza yani duygularımıza hakim
olup aklımızla hareket etmektir. Çünkü tutkularımız, bizim ahlaki eylemlerde bulunmamızı engeller ve
bizi arzularımızın kölesi yapar. Burada akla düşen görev, olumsuz ve yıkıcı tutkulara galip gelmeye ça-
lışmaktır. Her olayın zorunlu olarak meydana geldiğini bilip buna boyun eğerek mutlu olmaktır. Mutluluk
da kendimizi doğanın yani Tanrı'nın yasalarına teslim etmekle gerçekleşir. Doğa yasalarını bilmek, Tan-
rı'yı bilmektir. Çünkü doğa ve Tanrı bir ve aynı şeydir. Özgürlük de bu zorunluluğun bilincine varmaktır.
Bu durumda iyi dediğimiz şey, kişinin tutkularından uzaklaşıp doğa yasalarına uyması, Tanrı'ya ulaşma-
sıdır." dedi.

4. Tanrı ile doğayı bir sayıp iyi ve kötünün belirleyicisi olarak ifade eden bir ahlakta sorumluluktan
bahsedebilir miyiz? Tartışınız.

"Aklıma bir şey takıldı. Doğa ve Tanrı kavramlarını aynıymış gibi kullandın. Bu yaklaşımda doğa ve Tanrı
birbirinden bağımsız varlıklar değil mi, kafam karıştı!" deyince Philia,
"Evet, bu yaklaşıma göre Tanrı ve doğa bir ve aynı şeydir. Buna panteizm yani tümtanrıcılık adı veriliyor.
Yolda zamanımız kalırsa bundan da konuşuruz. Böylece anlatılmak isteneni daha iyi kavramış olursun.
Şimdi yola çıkalım, yeterince dinlendik. Yolda devam ederiz." deyip kanatlandığında anne martı,
"Ee boşuna dememişler ‘Felsefe yolda olmaktır.’ diye, düşelim bakalım yola." deyip annesinin ardından
denize doğru kanat çırptı Philia.

99
Hazırlayan: Emir Ali ERGAT