Page 107 - Felsefe 10
P. 107
Kavram Öğretimi 72
FELSEFE 10
Entüisyonizm: Ahlaki iyiye sezgiler ile ulaşıla-
bileceğini savunur.
Bergson: Ona göre bilimin yaptığı yalnızca çö-
zümlemedir. Akıl ya da bilim aracılığıyla yaşa-
mın dinamik özüne ulaşılamaz. Yalnızca insana
özgü bir bilme yetisi olan sezgi, özel bir çaba ile
harekete geçirilir. Dolaysız bir bilme yetisi olan
ENTÜİSYONİZM (SEZGİCİLİK)
sezgi, gerçekliği dolaysız olarak içeriden kavra-
Bergson (Bergsın) yabilir.
Evrensel ahlak yasası vardır.
Ödev Etiği: Bir şeyi sadece o şeyi yapmanın
kendisi iyi ve ödevimiz olduğu için iyi yapmamız
gerekir.
Kant: Şöyle der: “İki şey zihnimi her zaman
yeni ve giderek artan bir korkuyla dolduruyor:
Üstümdeki yıldızlı gökler ve içimdeki ahlak ya-
sası.” Dünyada kendi başına iyi olan tek şey
vardır: İyi istenç (iyi irade).
Kant’ın maksimleri-ahlaki ilkeleri:
1. Öyle davran ki davranışın temelindeki ilke,
tüm insanlar için geçerli olan evrensel ilke veya
yasa olsun.
ÖDEV ETİĞİ 2. İnsanlığı, kendinde ve başkalarında, bir araç
olarak değil de her zaman bir amaç olarak gö-
Kant
recek şekilde davran!
Evrensel ahlak yasası vardır. 3. Öyle davran ki iraden, kendisini herkes için
geçerli olan kurallar koyan bir yasa koyucu ola-
rak hissetsin!
Ahlaksal Determinizm: Bir davranışın, bir
eylemin ya da olayın nedensellik bağıyla sap-
tanmasıdır. İnsanın davranışları ve kararlarını
belirlenimci bir evren altında özgürce ortaya
konması beklenemez.
Spinoza: “Olup biten her şey, doğanın ebedî
düzeni ve yerleşik yasalara göre olup bitmek-
tedir.” Bu nedenle özgürlük olanaklı değildir. Hiç
kimse keyfince ya da tesadüfi davranacak ka-
AHLAKSAL DETERMİNİZM dar özgür değildir; bütün eylemler onun geçmiş
tecrübesi, fiziksel ve zihinsel yapısı ve doğanın
(AHLAKİ BELİRLENİMCİLİK)
yasalarının o anki durumu ile belirlenir. Hiçbir
Spinoza
şey bizzat iyi ya da bizzat kötü değildir, sadece
kişiyle ilişkisinden dolayı öyledir.
Evrensel ahlak yasası vardır.
103
Hazırlayan: Nursel TÜCCAR PEKSAYILIR
