Page 14 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
5 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : ELEKTRİK VE MANYETİZMA > 1.1. Elektrik Akımı, Potansiyel Farkı ve Direnç
Kavram : Direnç
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı THOMAS EDİSON’IN ÇABASI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Direnç kavramını tanımlayabilme.
Yönerge: Verilen metinden faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

THOMAS EDİSON’IN ÇABASI
İnsanlık tarihinin en mühim buluşlardan biri olan ampul; elektrikli aydınlatma teknolojisinde ışığı yakan
ilk icattır ve elektriğin icadı kadar insan yaşamında etkili olmuştur.

Elektrik enerjisini, ışık enerjisine çevirmek için çabalayan birçok bilim insanı olmasına rağmen ampulün mu-
cidi denince çoğumuzun aklına Thomas Edison (Tamıs Edisın) gelir. Oysa ampulün icadına başta Thomas
Edison olmak üzere birçok bilim insanı emek harcamıştır. Thomas Edison’ı ön plana çıkaran ise ampulün
geliştirilmesi için ekibiyle birlikte verdiği olağanüstü çabalardır.
Thomas Edison’ın amacı; maliyeti daha ucuz, herkesin evine alıp kullanabileceği ve uzun süre dayana-
bilecek bir ampul geliştirmektir.
Bunun için ampule yerleştirilecek iletken tel parçasının elektrik akımına
karşı direnç veya zorluk göstermesi ve bu zorluk sonucunda ısınarak
akkor hâline gelmesi gerekmektedir. Bu yüzden elektrik akımına karşı
zorluk göstermesi gereken filaman teli için kömürleştirme işleminden
geçirilen birçok malzeme (metaller, mukavva, Hindistan cevizi kabuğu,
mantar, insan sakalı vb.) denenmiştir.

Yapılan deneyler sonucunda tungsten (volfram) madeninden yapılan te-
lin daha daya nıklı ve hesaplı olduğu saptanmıştır. Ancak ısınan tungsten
direnç teli de havayla temas edince kısa sürede yanıp tükendiğinden
o
telin, yüksek sıcaklıklara (3000 C) dayanabilmesi için ampulün içindeki
hava boşaltılarak çözüm bulunmuştur. Buna rağmen tungsten telinin bu
derece yüksek sıcaklıklara çıkması harcadığı elektrik enerjisi miktarını
da arttırmıştır.
1879’da Thomas Edison; çalışmalarını laboratuvar ortamında devam
ettirirken günümüzde insanlığa çok büyük faydası ve işlevselliği olan, Görsel 1: Thomas Edison'ın icadının çalış-
Görsel 1'de verilen ampulü rivayete göre 2.000’in üzerinde deneme ma şeklini sergilemek üzere geliş-
yaparak icat etmeyi başarmıştır. tirdiği Menlo Park'taki ilk ampulu

Sorular

1. Metinde verilen bilgilerden yararlanarak direnci nasıl tanımlarsınız?

2. Sizce üzerinden elektrik akımı geçirilen her iletken ısınır mı? Cevabınız evetse üzerinden akım
geçen bir telin ısınma miktarı nelere bağlı olabilir?

3. Tungsten teli kullanılan ampullerin günümüzde daha az tercih edilmesinin nedeni sizce nedir? Açıklayınız.

12
Hazırlayan: Mesut KESKİN