Page 18 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
8 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : ELEKTRİK VE MANYETİZMA > 1.1. Elektrik Akımı, Potansiyel Farkı ve Direnç
Kavram : Öz Direnç
Genel Beceriler : Problem Çözme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı AMPULDE NEDEN TUNGSTEN KULLANILIR? 10 dk.
Çalışmanın Amacı Akkor filamanlı lambalarda tungsten kullanımından yola çıkarak öz direnç kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Verilen metinden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Ebru’nun o günkü fizik ödevi akkor filamanlı lamba-
larla ilgiliydi. Öğretmen, öğrencilerinden akkor fila- Tungsten filaman
manlı lambaların nasıl ışık verdiğini ve bu lambaların
filamanında tungsten metali kullanılmasının sebebini
araştırmalarını ve bu konuda bir paragraf yazmalarını
Cam fanus
istemişti. Ebru yaptığı araştırmalardan sonra ödevini
hazırladı.
“Elektrik enerjisini ışık enerjisine çeviren devre elema- Sıkıştırılmış gaz
nına lamba denir. Farklı lamba çeşitleri bulunur. Bir
zamanlar çok kullanılan lamba çeşitlerinden biri akkor
filamanlı lambalardır. Ampul de denilen bu lambaların
içinde, elektrik akımı ile akkor durumuna gelerek ışık
verebilen tungsten metalinden yapılmış bir filaman Görsel: Ampulün yapısı
(bk. Görsel) bulunur.
Filaman, üzerinden elektrik akımı geçirildiğinde bu akıma karşı direnç gösterir. Gösterdiği direnç sonu-
cunda da ısınmaya ve ışık saçmaya başlar. Filamanın ışık saçması için öz direnci yüksek olan tungsten
metali kullanılır. Öz direnç, iletkenlerin elektrik akımının geçişine karşı gösterdiği zorlukla doğru orantı-
lıdır. Tungstenin öz direnci yüksek olduğu için elektrik akımına karşı gösterdiği direnç de büyük olmak-
tadır. Saf ve belli sıcaklıktaki maddeler için öz direnç ayırt edici bir özelliktir. Ayrıca filamanda tungsten
kullanılmasının diğer bir sebebi de metaller arasında en yüksek erime noktasına sahip metal olmasıdır.
Filaman, yanma özelliği olmayan gazla doldurulmuş armut şeklinde kapalı bir cam fanus içerisine konur.
Böylelikle oksijenle temas edip tutuşmaz, sadece ışık saçar.”

Sorular

1. Verilen metinden yararlanarak öz direnç kavramını kendi cümlelerinizle tanımlayınız.

o
2. 20 C'de öz direnci tunsgtenin öz direncinden küçük olan gümüş, ampulün filamanında kullanılırsa
neler olabilir? Açıklayınız.

3. İletkenlerin boyunu veya kesit alanını değiştirerek öz direncini değiştirmek mümkün olabilir mi?
Açıklayınız.

16
Hazırlayan: Seçil YILMAZ