Page 17 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı FİZİK 10 7 7
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : ELEKTRİK VE MANYETİZMA > 1.1. Elektrik Akımı, Potansiyel Farkı ve Direnç
Kavram : Öz Direnç
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı SU VE ELEKTRİK AKIMI 10 dk.
Çalışmanın Amacı Öz direnç kavramını ifade edebilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

SU VE ELEKTRİK AKIMI

Fizikte "öz" ön eki, kullanılan terimi yeni bir terim hâline getirmektedir. Kütle terimi ile özkütle terimi birbi-
rinden farklıdır. Kütle madde miktarı olarak ifade edilirken özkütle birim hacmin kütlesi olarak ifade edilir.
Benzer şekilde ağırlık ile özağırlık terimleri birbirinden farklıdır. Ağırlık dünyanın cisme uyguladığı yer
çekimi kuvveti olarak ifade edilirken özağırlık birim hacmin ağırlığı olarak ifade edilir.
Suyun boru içindeki hareketi, elektrik akımının iletken içindeki hareketi gibi modellenebilir. Aşağıdaki
görsellerde boyutları aynı ve farklı malzemelerden yapılmış sabit sıcaklıktaki su boruları verilmiştir.

Görsel 1 Görsel 2 Görsel 3
Suyun bu borularda ilerlemesi; borunun iç yüzeyi ile su arasındaki etkileşime, borunun kesit alanına ve
borunun uzunluğuna bağlıdır. Boyutları aynı olduğu için suyun ilerlemesi sadece malzemenin cinsine
bağlı olmaktadır. Görsellerdeki uç kısımlarının kesit alanları eşit borulardan her birinden birer metre
alınarak hazırlanacak düzeneklerde, her biri özdeş sıvı akışının olduğu yere takılırsa borulardan çıkan
suların akış miktarlarında farklılık gözlenecektir. Suyun boru içindeki etkileşimine bağlı olarak ilerlemesi
farklı olacaktır. Özdeş uzunluklarda ve aynı kesit alanında alınan boruların suyun akışını değiştirmesi
elektrik akımı için öz direnç kavramı ile ilişkilendirilebilir.

Sorular

1. Metinde verilen modellemenin yeterliliği konusunda ne söylenebilir?

2. Öz direnç nelere bağlıdır?

3. Metinden yaptığınız çıkarım ile öz direnç terimini tanımlayınız.

15
Hazırlayan: Musa ÖZCAN