Page 197 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

CEVAP ANAHTARLARI FİZİK 10
Kavram Öğretimi

Çalışma No.: 10 Çalışma No.: 15
1. Potansiyel farkının değişimi, akım şiddeti ile doğru orantılır. 1. Öğrenci cevapları değişkenlik gösterebilir.
2. Potansiyel farkının akım şiddetine oranının sabit olması ile bir Muhtemel cevap:
maddenin kütlesinin hacmine oranının sabit olması benzer bir Açık bir elektrik devresinde üretecin uçları arasındaki potansiyel
durumdur. farkına üretecin elektromotor kuvveti denir.
3. Bir iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel farkının o iletkenden 2. Vücudumuzda dolaşım sistemi bir elektrik devresine benzetilirse
geçen akım şiddetine oranı dirence eşittir. Bu ifade Ohm Yasası kalp elektromotor kuvvet kaynağına benzetilebilir. Damarlardaki
olarak açıklanır. kan elektrik devresindeki akım gibi düşünüldüğünde kanı pom-
palayan kalp, akımı üreten emk kaynağına benzetilebilir.
Çalışma No.: 11
3. Pilin iki kutbu arasındaki potansiyel farkı elektromotor kuvveti
(emk) olarak adlandırılır. (D) → El fenerinin emk kaynağı pildir.
1. Elektrik devre elemanları seri ve paralel olmak üzere iki biçimde (D) → Emk kaynağı olan piller kimyasal enerjiyi elektrik enerji-
birbirlerine bağlanabilir. sine dönüştürür. (D) → 1. çıkış
2. Kum taneleri elektrik akımına, dikdörtgen levha akıma karşı
gösterilen zorluk ve yaylar da bu zorluğu istenilen biçimde de- Çalışma No.: 16
ğiştirebilen etken olarak yorumlanabilir. Görsel 1’de uç uca bağ-
lanan yaylar seri bağlı devreyi, Görsel 2’deki yaylar ise paralel 1. Yükleri harekete hazırda tutan bu kavrama fizikte “Elektromotor
bağlı dirençleri temsil etmiştir. kuvveti” denir. Elektromotor kuvveti kısaca “emk” olarak adlan-
dırılır.
3. Bir elektrik devresi içinde aynı tür elemanların yaptığı görevin
yalın olarak yapılabilme durumuna “eşdeğer”, tüm dirençlerin 2. Bir pilin uçları arasındaki potansiyel farkına gerilim denir. Elekt-
yaptığı işi tek başına yapabilen direnç değerine de “eşdeğer di- romotor kuvveti ise devre açıkken kaynağın uçları arasındaki
renç” adı verilir. potansiyel farktır. Bu nedenle kapalı bir elektrik devresinde pilin
uçları arasındaki potansiyel farkına emk denmez.
Çalışma No.: 12 3. “Elektromotor kuvveti” kavramında “kuvvet” kelimesinin yer
alması bunun mekanik kuvvetle ilgili olduğu anlamına gelmez
1. Mehmet’in kullandığı dirençlerin elektrik akımına karşı göster- çünkü elektromotor kuvveti kaynakları devrenin güç kaynakları
diği zorluğun fazla olmasında dolayı 100 ve 150 ohm değerin- olup görevleri akımın oluşmasını sağlayacak potansiyel farkını
deki dirençleri tek tek denediğinde elektrik devresinde yeterli üretmektir. Yükler, direnci olan bir malzeme içerisinden geçer-
akım oluşmamıştır. ken potansiyel enerjide her zaman bir azalma olur. Bu nedenle
devrenin bir parçasında potansiyel enerjinin sürekli yükselmesi
2. Mehmet’in bu iki dirençten daha küçük değerde bir dirence ih- gerekir. EMK kaynağı, devrede yüklerin hareketini sağlayan,
tiyacı vardır. Bu nedenle paralel bağlı devreyi tercih etmiştir. yüklerin potansiyel enerjilerini artırabilecek olan pil, batarya, je-
3. Birden fazla direncin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen dirence neratör benzeri aygıtlardır. EMK kaynağı bir yük pompası olarak
eşdeğer direnç denir. düşünülebilir.

Çalışma No.: 17
Çalışma No.: 13
1. Yakıt, elektrik ve yiyecek yerine sırasıyla yenilenebilir enerji,
1. Bir elektrik devresinde ya da oluşturulmuş cihazda iç direncin elektrik enerjisi ve kimyasal enerji düşünülmelidir.
olmasının olumlu yönü, devreden yüksek akım geçmesi duru-
munda iç direncin devreye ya da cihaza bağlı düzeneğin yüksek 2. Elektrik enerjisinin, iletken tel üzerindeki atomların birbirleri-
akım nedeniyle bozulmasını engellemesidir. İç direncin elektrik ne karşı uyguladıkları çekme ve itme kuvveti ile meydana gelen
devresinde elektrik akımının dolaşımını kısıtlaması olumsuz yö- enerji türü olduğu söylenebilir.
nüdür.
3. Bataryalar, nükleer, hidroelektrik ve termik santralleri ile yenile-
2. Elektronik aletteki iç malzemelerin elektrik akımının geçişine nebilir enerji kaynakları aracılığıyla karşılanabilen elektrik ener-
karşı gösterdiği dirence, o aletin iç direnci denir. jisini; mekanik, kimyasal veya ısı enerjisinin elektriğe dönüştü-
rülmesiyle elde edilen bir enerji türü olarak tanımlayabiliriz.
3. Öğrenci cevapları değişkenlik gösterebilir. Muhtemel cevap:
Günlük hayatta kullandığımız elektronik araçların yapıldığı mal- Çalışma No.: 18
zemeler ideal durumda olsaydı ısınma amaçlı geliştirilen aletler
olmazdı. 1. Bilimsel gelişmelerin sürdürülebilir olması ve yeni teknolojilerin
kolaylıkla üretilebilmesi açısından enerji dönüşümünün kullanıl-
Çalışma No.: 14 ması önemli bir gerekliliktir. İnsan hayatının daha kolaylaşması
ve zor gibi görünen olaylar karşısında basit çözümlere ulaşılabil-
1. Görsel 1’de pillerden akım geçmemiştir. Bu yüzden sıcaklığı mesi için enerjiden ve dönüşümlerinden yararlanılmıştır.
değişmemiştir. 2. Elektrik enerjisi, elektrik potansiyel enerjisinden türetilen bir
Görsel 2’de tek lamba ışık vermektedir. Pilden belli miktarda enerjidir. Ayrıca elektrik devresi tarafından çekilir ve tüketilir.
akım geçtiği için sıcaklığı artmıştır.
Görsel 3’te iki lamba da ışık vermektedir. Lambalar paralel bağ- 3. Elektrik enerjisi birçok makinenin çalıştırılmasında kullanılabi-
landığı için üreteçten çekilen akım Görsel 2’den geçen akımın 2 len enerji türüdür. Tüm enerji çeşitlerinden dönüştürülebilmesi,
katıdır. Bu nedenle sıcaklığı daha fazla artmıştır. depolanabilirliği ve farklı yerlere iletimi ise en önemli avantaj-
larındandır.
2. Pillerden devrelere faklı miktarda akım sağlandığı için pillerde
farklı miktarlarda gerilim düşmeleri meydana gelmiştir. Çalışma No.: 19
3. Üretecin elektrik akımının geçmesine karşı gösterdiği zorluğa 1. Tablodaki değerler, cihazların birim zamanda harcadıkları ya da
iç direnç denir. çektikleri enerji, miktarına göre sıralanmıştır. Harcanan enerji
araçların üretildiği metalin direnci ve üzerinden geçen akım ile
ilgili bir özelliktir.
195