Page 200 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

FİZİK 10 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

olarak verilebilir. Çalışma No.: 39
3. Şiddetli rüzgâr çatının üzerindeki hava basıncını düşürür. Çatının
altındaki basınç üstündeki basınca göre büyük olduğu için çatıyı 1. Bölüm
yukarıya hareketlendirir. 1. Traktörlerin arka tekerlerinin geniş olmasının sebebi, basıncı
azaltarak toprağa batmasını önlemektir.
Çalışma No.: 35 2. Kramponların altında sivri dişlerin bulunmasının sebebi yere
daha iyi tutunup kaymasını önlemek için yüzey alanını azal-
1. Cismin akışkan içerisinde batan hacmi olduğu tüm durumlarda tarak basıncı arttırmaktır.
kaldırma kuvveti etki eder. Cismin; akışkana batması, akışkanda 3. Sıvılar, üzerine etki eden basıncın büyüklüğünü değiştirmeden
askıda kalması veya akışkanda yüzmesi durumlarının hepsinde sıvı içinde her doğrultu ve yönde basıncı iletir. Bu ilke Pascal
kaldırma kuvveti etkilidir. İlkesi olarak bilinir.
2. Akışkanlar içerisine bırakılan cisimlere akışkan tarafından cis- 4. “Bir boruda ya da kanalda akmakta olan akışkanın basıncı,
min ağırlığına zıt yönde uygulanan kuvvete kaldırma kuvveti durgun hâldeki basıncından küçüktür.” ifadesi Bernoulli İlke-
denir. si olarak tanımlanır.
3. Kaldırma kuvvetinin gözlemlenebilir olmasının nedeni, yoğun- 5. Trenlerde tekerlek sayısının çok olmasının sebebi, raylarda şe-
lukla ilişkilidir. Balonun içindeki havanın yoğunluğu azaldıkça kil bozukluğu olmasını önlemek için yüzey alanını arttırarak
kaldırma kuvveti daha algılanabilir hâle gelir. basıncı azaltmaktır.
6. Birim yüzeye dik olarak etki eden kuvvetin büyüklüğüne
Çalışma No.: 36 basınç denir.
7. Yüzeyin tamamına etki eden dik kuvvete basınç kuvveti denir.
1. Tamamı veya bir kısmı durgun akışkana batırılan cisme akışkan
tarafından uygulanan kaldırma kuvveti, cisim tarafından yeri de- 2. Bölüm
ğiştirilen akışkanın ağırlığına eşittir. 1. Sıvı içine bırakılan cisimlere sıvı tarafından cismin ağır-
2. Sıvı yüzeyinde dengede olan bir cisme etki eden kaldırma kuv- lığına zıt yönde bir kuvvet etki eder. Bu kuvvete kaldırma
veti, o cismin batan kısmının hacmi ile doğru orantılıdır. Buna kuvveti denir.
göre kaldırma kuvveti ile ağırlık eşit büyüklükte olduğundan ba- 2. Archimedes İlkesi, akışkanların kaldırma kuvvetini açıklayan
tan kısmın hacmi artarsa kaldırma kuvveti de artar. ilkeye denir.
3. Öğrenci cevaplarına göre farklılıklar görülebilir. Muhtemel ce- 3. Archimedes kaldırma kuvvetinin varlığını ilk kanıtlayan ki-
vap: Denizlerde yük ve yolcu taşımacılığı. şidir.
4. Sıvılar cisimlerin ağırlığına zıt yönde kaldırma kuvveti uy-
Çalışma No.: 37 gular.
5. Tamamı veya bir kısmı durgun akışkana batırılan cisme, akış-
1. Öğrencilerin vereceği cevaplar değerlendirilir. kan tarafından uygulanan kaldırma kuvveti cisim tarafından
Muhtemel cevap: yeri değiştirilen akışkanın ağırlığına eşittir.
Tamamı ya da bir kısmı bir sıvıya batan cisme sıvı tarafından
uygulanan kaldırma kuvvetinin, cismin yer değiştirdiği sıvının Çalışma No.: 40
ağırlığına eşit olması Archimedes (Arşimet) İlkesi olarak tanım-
lanır. Öğrencilerin cevaplarına göre farklılıklar görülebilir. Muhtemel cevap:
2. Bakır demirden daha yoğundur. Bu nedenle bakır ve demir eşit KAVRAMLARLA İLGİLİ AÇIKLAMALARIM
kütlede alındığında demirin hacmi daha büyük olur. Archimedes
bu deneyi demir ve bakırdan eşit kütlede alarak yapsaydı demir,
bakırdan daha fazla su taşırırdı. Birim yüzeye etki eden kuvvet basınç olarak ifade edilir.
3. Cisimler ağzına kadar su dolu iki kovaya ayrı ayrı bırakıldığında Katılar ağırlıklarından dolayı bulundukları yüzeye basınç
tamamen batması durumunda kendi hacimleri kadar su taşırır- uygular.
lar. Bu deneyde cisimler eşit hacimli oldukları için eşit hacimde
sıvı taşıracaklardır. Her iki kovadaki sıvının cinsi aynı olduğu Katılarda basınç kuvveti cismin ağırlığına eşittir.
için taşan sıvıların özkütlesi de aynıdır. Bu nedenle her iki kova-
dan taşan suyun ağırlığı eşittir. Archimedes ilkesi taşan sıvının Sıvı basıncı kabın şekline ve sıvının miktarına bağlı değildir.
ağırlığının cisme uygulanan kaldırma kuvvetine eşit olduğunu
söyler. Bu nedenle her iki kovadan taşan sıvıların ağırlıkları eşit
olduğu için cisimlere etki eden kaldırma kuvvetlerinin de eşit Açık hava basıncını ölçmeye yarayan alet barometredir.
olduğu söylenebilir.
Kapalı kaplardaki gaz basıncını ölçmeye yarayan alet mano-
Çalışma No.: 38 metredir.
1. Archimedes Prensibi "Tamamı veya bir kısmı durgun akışkana Sıvı yüksekliği veya sıvının yoğunluğu artarsa basınç artar.
batırılan cisme akışkan tarafından uygulanan kaldırma kuvveti,
cisim tarafından yeri değiştirilen akışkanın ağırlığına eşittir ." Sıvılar üstlerine uygulanan basıncı her noktaya aynı büyüklükte
şeklinde açıklanabilir. Archimedes Prensibi yeri değişen akışka- iletirler. Buna Pascal Prensibi denir.
nın ağırlığına bağlıdır. Bernoulli İlkesi'ne göre su akan bir hortumun kesiti daraldıkça
2. Bardakların ikisi de eşit ağırlıktadır. Çünkü yüzen tahta parçası hız artar, basınç düşer.
ağırlığı kadar suyu taşırmıştır. Yüzen cisimler daima ağırlığı ka- Akışkanların kaldırma kuvvetini açıklayan ilkeye Archimedes
dar su taşırırlar. İlkesi denir.
3. Denizaltı denilen araçlar deniz üstünde bulunabildiklerine göre Açık hava basıncı değişimiyle deniz seviyesinden yükseklik
yapılarında gemilerdeki gibi boşluklar olmalıdır. Archimedes İl- bulmaya yarayan alet altimetredir.
kesi’nden yararlanılarak denizaltının yoğunluğu değiştirilebilir.
Denizaltının oyukları yüzeyde kalması için hava ile batması için Sıvı basıncı değişimiyle denizlerin veya göllerin derinliklerini
suyla doldurulmalıdır. bulmaya yarayan alet batimetredir.
198