Page 203 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı
P. 203
CEVAP ANAHTARLARI FİZİK 10
Kavram Öğretimi
2. Mert’in ipe uyguladığı kuvvet düşey doğrultudadır. Ortaya çıkan 3. Su derinliği, odak ile merkez noktasına ve bu noktalarda ger-
atma ve periyodik dalga ip üzerinde yatay doğrultuda hareket çekleşen yansımalara etki etmemektedir. Ancak derinlik azalırsa
etmektedir. Gerilmiş ip üzerinde periyodik olarak oluşturulmuş dalganın hızı ve dalga boyu azalmaktadır. Dalgaların hızı ya da
enine dalgaların ilerleme yönü ile dalgayı oluşturan kuvvetin dalga boyu azalsa da yayın odak ve merkez noktalarından yan-
yönü birbirine diktir. sıma biçimleri değişmemektedir. Bu noktaların yeri ve oluştur-
3. Öğrencilerin vereceği cevaplarda farklılık görülebilir. Muhtemel duğu yansımalar sudan etkilenmediğine göre odak ve merkez
cevap: noktaları dalgaların çarpıp yansıdığı cismin şekline bağlı olarak
oluşmalıdır. Yay için bu noktaların yeri yansımalarda gözlenen
Mert genliği daha büyük olan atma veya dalga üretirse başarılı sonuçlara göre yayın eğriliğine, parabolik oluşuna bağlı olarak
olabileceğini düşünmüş ve elini daha fazla yukarı kaldırıp tekrar yeri belirlenen noktalardır. Odak noktasının yaya olan uzaklığı
ilk konumuna getirerek bir atma oluşturmuştur. Sonunda halka- merkez noktasının yaya olan uzaklığının yarısıdır.
nın daha yukarı çıkmasını sağlayarak borudan kurtarabilmiştir.
Çalışma No.: 62 Çalışma No.: 66
1. Şekil 3’teki K ve O noktaları ile Şekil 4’teki A ve E noktaları dal- 1. Parabolik engelin çukur yüzeyine gelen doğrusal su dalgaları,
gaların en üst konumlarıdır. Bu durumda dalga tepesi dalganın engelden yansıdıktan sonra bükülerek dairesel dalgalar şeklinde
en üst konumunda olduğu noktaya denir. bir noktada toplanır. Toplanan dalgalar, bu noktada sanki nokta-
sal bir dalga kaynağı varmış gibi tekrar dairesel dalgalar şeklin-
2. Şekil 3’teki M ve R noktaları ile Şekil 4’teki C ve G noktaları dal- de yayılır. Dalgaların toplandığı bu nokta, engelin odak noktası
gaların en alt konumlarıdır. Bu durumda dalga çukuru dalganın olarak tanımlanır.
en alt konumunda olduğu noktaya denir. 2.
3. Ses dalgalarında ortamın sıkışmasının meydana geldiği yerler Parabolik engelin eğrilik merkezindeki bir dalga kaynağının
ürettiği dalgalar engelden yansır. Sonrasında yansıyan dalgalar
dalga tepesine, seyrekleşmenin olduğu yerler dalga çukuruna dairesel dalgalar olarak parabolik engelin merkezinde toplanır.
karşılık gelir. Bu noktadan tekrar dairesel dalgalar olarak yayılır. Bu nokta
merkez noktası olarak tanımlanır.
Çalışma No.: 63
Çalışma No.: 67
1. Dalga üzerindeki en üst nokta dalga tepesi, en alt nokta ise
dalga çukuru olarak ifade edilir. 1. İnsan gözünün birim zamanda görebileceği ya da algılayabilece-
ği görüntü sayısı sınırlıdır. Bu sınırın dışına çıkıldığında dönen
2. cisimler duruyor ya da ters yönde dönüyormuş gibi algılanır.
Tepe λ Tepe
2. Çembersel bir yörüngede hareket etmeleri bisiklet tekeri ile stro-
boskopun birincil ortak özelliğidir. Tekerleğin dönüşündeki hız
ile hareketli dalgalara boşluklarından bakılan stroboskopu, bu
yönleriyle birbirine benzetebiliriz.
λ 3. Öğrencinin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muhte-
Çukur Çukur mel cevaplar: Tekstilde iplik makinelerinde ve matbaalarda seri
Su baskı sırasında stroboskop kullanılabilmektedir. İnsan gözü bir
çeşit stroboskop özelliği gösteren duyu organıdır. Hareket hâ-
lindeki araç tekerleklerinin duruyormuş gibi gözükmeleri buna
3. Dalga tepeleri ışığı toplarken dalga çukurları ışığı dağıttığı için bir örnektir.
su birikintisinin dibinde dalga tepeleri aydınlık çizgiler, dalga
çukurları da karanlık çizgiler şeklinde görülür.
Çalışma No.: 68
Çalışma No.: 64
1. Kapının açılıp kapanması, stroboskobun yarıkları olarak anlatı-
1. Doğrusal engele paralel gelen su dalgaları engele çarptıktan son- lan gözlem aralıkları ile aynı işlevi görmektedir.
ra yine engele paralel yansır. 2. Gözlemde kullanılan ardışık süreler içinde gözlemlenen cisimle-
2. Dalgalar engele paralel değil de açılı geliyorsa dalga engele ilk rin veya dalgaların aynı konumda olması hareketin sürekliliğinin
değdiği noktadan itibaren yansımaya başlar. Gelen dalganın en- algılanmasını engeller.
gelle yaptığı açı ve yansıyan dalganın engel ile yaptığı açı eşittir. 3. Stroboskop, üzerine eşit aralıklarla yarık açılmış dairesel bir
levhadan oluşan ve dalgaların hızını hesaplamak amacı ile kul-
3. Elektromanyetik dalgalar da yansıma yapabilir. Bu olaya, lanılan alettir.
ışığın yansıması veya radyo dalgalarının yansıması örnek
verilebilir.
Çalışma No.: 69
Çalışma No.: 65
1. Belirli bir frekansta titreşen bir sistemin, dışarıdan aynı frekans-
taki bir titreşim hareketinin etkisinde kalması durumunda yüksek
1. Kardeşler, düz bir doğru şeklindeki selfie çubuğunu suya ta- genlikle titreşmesi olayına rezonans denir.
mamen daldırdıklarında doğrusal su dalgaları, çubuğun sadece
ucunu suya daldırdıklarında ise dairesel su dalgaları oluşturmuş- 2. Rezonans olayı, MR cihazı ile görüntüleme tekniğinde kullanı-
lardır. Oluşan dalgaların şekilleri, cismin suya değen kısmının larak hastalıkların teşhisine olanak sağlar. Ayrıca radyo dalga-
şekline bağlıdır. Yansıyan dalgaların şekilleri ise yayın yansıtıcı larının genliklerinin arttırılmasıyla radyodan net ses gelmesini
yüzeyinin şekline ve gönderilen dalgaların geldiği noktaya bağ- sağlar.
lıdır.
3. Öğrencilerin vereceği cevaplarda farklılık görülebilir. Muhtemel
2. Su dalgalarının yaydan yansıması sırasında bahsedilen noktalar- cevaplar:
dan biri; yansıyan dalgalar bu noktada odaklandığı yani toplan-
dığı için “odak noktası” olmalıdır. Diğeri ise bu noktada oluşan • Doğada deprem dalgaları nedeniyle salınım etkisi altında ka-
dalgalar, tekrar aynı şekilde biçimini değiştirmeden bu noktaya lan bina yıkılabilir.
döndüğü ve aynı biçimde yeniden bu noktadan dağılarak yansı- • Rüzgarın frekansıyla eşit frekansta salınım hareketi yapan
dığı ve merkezî nokta olduğu için “merkez noktası” olmalıdır. köprü de rezonans olayının yıkıcı etkisi altında kalabilir.
201
