Page 205 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

CEVAP ANAHTARLARI FİZİK 10
Kavram Öğretimi

3. Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muhte- 3. Volkanik patlamalarla ya da yer altındaki mağaraların, kömür
mel cevaplar: ocaklarının, tuz ve jipsli arazilerde erime sonucu oluşan boşlukla-
• Toplu taşıma sistemine geçilmeli, metrolarla ulaşımın sağ- rın tavan blokunun çökmesi ile de deprem oluşur.
lanarak yer altındaki trafiğe önem verilmeli, bisiklet kulla-
nımı yaygınlaştırılmalıdır. Çalışma No.: 81
• Sanayi tesisleri şehir dışına kurulmalı, buralarda gürültü
ölçümleri yapılmalı, gürültülü yerlerde çalışan kişiler ku- 1. Depremin şiddeti, herhangi bir derinlikte gerçekleşen depremin,
laklarına kulaklık takmalıdır. yeryüzünde hissedildiği bir noktadaki etkisinin ölçüsü olarak ta-
• Evlerde başkasını rahatsız edecek şekilde gürültü yapılma- nımlanmaktadır.
malıdır. 2. Depremin büyüklüğü, deprem sonucu ortaya çıkan enerjinin bir
ölçüsüdür.
Çalışma No.: 78 3. Büyüklük, deprem anında çıkan enerjinin göstergesidir. Şiddet,
depremden sonra oluşan hasarın göstergesidir. Büyüklük, dep-
1. Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muhte- rem anında ölçülür. Şiddet, depremden sonra oluşan hasar ile be-
mel cevaplardan biri şöyle olabilir: lirlenir. Büyüklük, 1 ila 9 arasında bir değerdedir. Şiddet, Romen
Raporumda ses kirliliğine neden olan trafik öne çıkardı. Belli bir rakamı ile I ila XII arasındadır.
seviyenin üzerinde ses üreten taşıtların trafikten men edilmesi,
taşıtların ses kirliliği düşünülerek üretilmesi ve araç muayenesi Çalışma No.: 82
standartlarına ses kirliliği faktörünün de eklenmesi alacağım ön-
lemler arasında olurdu. Belirttiğim kaynağın psikolojik etkileri 1. Depremin şiddeti, herhangi bir derinlikte olan depremin yeryü-
olduğundan önlem alınması gerektiğini düşünüyorum. Bu kay- zünde hissedildiği bir noktadaki etkisinin ölçüsü olarak tanım-
nağa karşı herhangi bir önlem alınmazsa sosyal hayatta, iş ve lanır.
eğitim hayatında verim düşer. Ayrıca trafiğin yarattığı ses kir-
liliğinin etkilerini ortadan kaldırmak için yapılacak harcamalar, Depremin büyüklüğü, deprem sırasında açığa çıkan enerjinin bir
ülke ekonomisine olumsuz yansır. ölçüsü olarak tanımlanır.
2. Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muhte- 2. Depremin büyüklüğü kırılan yüzeyin büyüklüğünü ve ortaya
mel cevaplardan biri şöyle olabilir: çıkan enerjinin düzeyini belirten bir ölçüyken depremin şiddeti
ise meydana gelen depremin doğa, bina ve insanlar üzerindeki
Ses kirliliğinin fizyolojik ve psikolojik etkileri diğer canlı tür- etkisinin ölçüsüdür. Farklı zaman ve farklı yerlerde olan dep-
lerinde de görülebilir. Ses kirliliği, kuşların göç yollarının de- remlerin büyüklüğü aynı olsa dahi depremin odak derinliği veya
ğişmesine ve yiyecek bulmalarında güçlük yaşamalarına neden yapıların depreme karşı gösterdiği dayanıklılık gibi etkenlerden
olabilir. Benzer şekilde ses kirliliği nedeniyle yaşam alanlarını dolayı depremin ortaya çıkan etkisi farklı olabileceğinden şiddeti
terk etmek zorunda kalan canlı türlerinin yokluğu; o bölgede de farklı olabilir.
farklı canlı türlerinin çoğalmasına, barınmasına dolayısıyla da
doğal yaşamının değişmesine neden olabilir. 3. Depremin şiddeti; depremin büyüklüğünün yanında depremin
süresi, odak derinliği, arazinin zemin yapısı, yapıların depreme
3. Ses kirliliği; insanların işitme sağlığını ve algılama gücünü karşı dayanıklılığı, insanların deprem bilinci, bilgi ve teknoloji
olumsuz yönde etkileyen, kişinin psikolojik ve fiziksel denge- birikimi gibi özelliklere bağlı olarak değişir.
sini bozabilen, iş verimini düşüren, çevrenin doğallığını bozan
bir çevre sorunudur. Çalışma No.: 83
Çalışma No.: 79 İLİŞKİLİ
İFADE OLDUĞU KAVRAM
1. Yer kabuğunda fay olarak adlandırılan kırıklar üzerinde biriken
enerjinin boşalmasıyla meydana gelen titreşimlerin oluşturduğu Alçaktan uçan uçakların çıkardığı
dalgalara “deprem dalgası” denir. 1 sesin etkisiyle evlerin camlarının Rezonans
2. Taşıdıkları enerjiye göre bir kaynağın titreşmesi sonucunda or- titreşmesi.
tamdaki şekil değişikliğinin ortam boyunca aktarılmasıyla olu-
şan dalgalar mekanik dalgalardır. Mekanik dalgaların ilerleyebil- 2 Bir dalga kaynağının bir saniyede Frekans
mesi için maddesel ortam gereklidir. Deprem dalgaları maddesel beş tam dalga üretmesi.
ortamda ilerledikleri ve bir kaynağın titreşimi ile oluştukları için Deprem sonrasında binalarda
taşıdıkları enerjiye göre mekanik dalga grubunda olmalıdır. 3 meydana gelen hasarın ölçüsü. Depremin şiddeti

3. Görsel 2 (b)’deki birincil dalgaların ilerleme doğrultusu ile titre- 4 Aslan sesinin, kedi sesinden kalın Sesin yüksekliği
olması.
şim doğrultusu birbirine paraleldir. Bu nedenle buradaki deprem
dalgaları boyuna dalgalardır. Görsel 2 (c)’de ikincil dalgaların Bir ipin tek ucunun bir an yukarı
titreşim doğrultusu ilerleme doğrultusuna diktir. Bu nedenle 5 kaldırılıp tekrar denge konumuna Atma
buradaki deprem dalgaları enine dalgalardır. Deprem dalgaları getirilmesi.
titreşim doğrultusuna göre hem enine hem de boyuna dalgalar
olabilmektedir. Dalganın bir periyotluk sürede al-
6 Dalga boyu
dığı yol miktarı.
Çalışma No.: 80
7 Bir dalganın en üst noktası. Dalga tepesi
1. Öğrencilerin vereceği cevaplar değerlendirilir.
Muhtemel cevap: "Davulun sesi uzaktan hoş gelir."
Yer kabuğunu oluşturan parçalar hâlindeki levhaların üzerinde 8 atasözünü çağrıştıran fiziksel kav- Sesin şiddeti
biriken enerjinin boşalmasıyla meydana gelen titreşimlerin oluş- ram.
turduğu dalgalara deprem dalgası denir. Kanatlı hayvanların kanat çırpma-
2. Deprem esnasında ortamdaki taneciklerin titreşim doğrultusu 9 sıyla oluşan tekrarlı hareketler. Titreşim
deprem dalgasının ilerleme doğrultusuna dik veya paralel ola-
bildiği için deprem dalgalarının bazıları enine bazıları da boyuna 10 Bir ortamdaki seslerin anlaşılma- Uğultu
dalgalar şeklinde sınıflandırılır. yacak kadar karışık çıkması.
203