Page 202 - Kimya 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

KİMYA 10

Çalışma No.: 17 Çalışma No.: 21
1. Yanıcı maddelerin, yakıcı oksijen gazıyla tepkimeye girerek 1. Yalnızca bir giren maddeden iki veya daha fazla ürünün oluştu-
oksijenli bileşik (oksit) oluşturmasına yanma, bu sırada gerçek- ğu kimyasal reaksiyona analiz tepkimesi denir. Örnekler ince-
leşen tepkimelere de yanma tepkimeleri denir. lendiğinde tepkimenin ısı, elektrik ya da ışık enerjisi yardımı ile
2. Yanma tepkimeleri (N 2 gazının yanması hariç) sonucunda ısı gerçekleştiği görülmektedir.
açığa çıktığı için bu tepkimeler genellikle ekzotermiktir. 2. Analiz .Büyük → Küçük
2. Yanma olayının gerçekleşmesi için yanıcı madde, yakıcı madde tepkimesi molekül molekül A 2 B 2 → A 2 + B 2
(oksijen) ve tutuşma sıcaklığı gerekir. Bu üç faktörden biri
eksik olduğunda yanma gerçekleşmez. Kömür, yanıcı bir madde
olmasına ve havadaki oksijenle temas hâlinde bulunmasına 3. Analiz
rağmen tutuşma sıcaklığına erişmeden yanmaz. Tutuşma sıcak- Tepkime Tepkimesi Tepkime Denklemi
lığını sağlamak için kibrit kullanılır. Gazoz şişesi
açıldığında gazo-
zun içeriğindeki
H 2 CO 3 bileşiği- √ H 2 CO 3 (suda) → H 2 O(s) + CO 2 (g)
Çalışma No.: 18 nin H 2 O ve CO 2
bileşiklerine
1. Oksijen gazı ile tepkimeye girmelidir. Oksijen gazı yakıcı dönüşmesi
maddedir. Havadaki N 2 ve O 2
gazlarının yıldırı-
2. Hayır, bütün yanma tepkimelerinde alev oluşmaz. Yavaş yanma mın etkisi ile azot
tepkimeleri alevsizdir. oksitlere (NOx)
3. Bir maddenin oksijenle birleşerek tepkime vermesine yanma dönüşmesi
tepkimesi denir. Nemli ortamdaki
demir (Fe) ele-
mentinin zamanla
paslanması yani
Çalışma No.: 19 Fe 2 O 3 bileşiğine
dönüşmesi
1. 2NO+O 2NO Beyaz renkli AgCl
2
2
kristallerinin gü-
2. İki veya daha fazla kimyasal türün tepkimeye girerek bileşik neş ışığında bıra-
oluşturmasına sentez (oluşum) tepkimesi denir. kıldığında metalik √ AgCl(k) → Ag(k) + 1/2Cl 2 (g)
3. Öğrenciler; sentez reaksiyonlarına gündelik hayatta gözlem- gümüşe (Ag) ve
ledikleri paslanma, fotosentez vb. örnekleri verirler. klor gazına (Cl 2 )
dönüşmesi
Otomobil hava
yastıklarında
Çalışma No.: 20
bulunan NaN 3
1. Grafiğe göre KCl ve O2 maddelerinin zamanla mol sayıları azal- bileşiğinin Na √ NaN 3 (k) → Na(k) + 3/2N 2 (g)
dığı için bu maddeler tepkimeye girenler, KClO3 bileşiğinin ise katısına ve N 2
zamanla mol sayısı arttığı için KClO3 maddesi üründür. Tepki- gazına dönüşerek
mede 2 mol KCl ile 3 mol O2 harcanırken 2 mol KClO3 oluş- insan hayatını
muştur. Kimyasal tepkimelerde maddelerin harcanma ve oluşma kurtarması
miktarları başkatsayılarına göre belirlendiği için bu tepkimedeki
harcanan ve oluşan maddelerin mol sayıları başkatsayı olarak
yazılabilir. Buna göre KClO3 bileşiğinin sentez (oluşum) tepki- Çalışma No.: 22
mesi denklemi 1. Bir bileşiğin ısı ya da elektrik enerjisiyle daha küçük kim-
2KCl + 3O2 → 2KClO3 şeklindedir. yasal türlere ayrışmasına analiz tepkimesi denir.
HNO3 bileşiğinin oluşum tepkimesi denklemi de 2. 2H O(s) → 2H (g) + O (g)
N2 + H2 + 3O2 → 2HNO3 şeklindedir. 2 2 2
2. Sentez (oluşum) tepkimelerinin özellikleri 3. 2 ABC (k) → 2AB (k) + 3C (g) gibi bir tepkime yazılabilir.

3
2
• En az iki farklı madde bir araya gelerek yeni bir bileşik
oluşturur.
• Sentez tepkimeleri genel olarak
A + B → AB şeklinde ifade edilir. Çalışma No.: 23
• Tepkimeye giren maddeler element de daha basit bileşikler
de olabilir. 1. Midemizde HCl (hidrojenklorür) adında kuvvetli bir asit vardır.
Bu asit midede oluşabilecek herhangi bir yaraya temas ettiğinde
• Sentez (oluşum) tepkimeleri genellikle ekzotermiktir. ağrılara neden olmaktadır. Bu yüzden bazik özellik gösteren
ilaçlarla midenin asitlik değeri azaltılır.
2. Çaydanlıklarda oluşan kireç bazik özellik gösteren bir
maddedir. Bu yüzden çaydanlıklarda oluşan kireci çözmek için
limon suyu ve sirke gibi zayıf asit özellik gösteren maddeler
kullanılmalıdır.

200