Page 95 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

TARİH 10 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

1. Avrupalı devletler yeni keşfedilen yerlerde yerli medeniyetleri
yıkarak sömürge imparatorlukları kurmuşlardır. Yeni yerleri Çalışma No.: 112
sömürerek tahmini 16 milyon ton altın ve gümüşü Avrupa’ya
taşımışlardır. Sanayi Devrimi’nin arkasında bu ekonomik gelir 1. Türk tarihinin geneli dikkate alındığında miras yani veraset hak-
bulunmaktadır. kı, “hanedana mensup olması, kan bağı olması, en büyük evlat
olması, erkek çocuk olması, bireyin güç ve kuvvet durumu”na
göre verilmiştir.
Çalışma No.: 108
2. Hanedan üyeleri arasında iktidar kavgaları, devletin siyasi anlam-
1. Harem kadınların, Enderun ise erkeklerin sarayda eğitim gör- da kargaşa yaşaması ve merkezi otoritenin bozularak devletin kısa
dükleri kurumlardı. Bu kurumlar, Osmanlı Devleti’nin devleti sürede yıkılması gibi sonuçlar doğurmuştur.
yönetecek donanıma ve niteliğe sahip kişilerin yetiştirilmesine
önem verdiğinin bir göstergesidir. Saray yalnızca siyasi yöne- 3. Öğrencinin metin içerisindeki kavramları birbirleriyle ilişkilendi-
timin değil, aynı zamanda eğitim ve kültürün de merkezidir. rilerek kullanması esastır.
Bu da devletin askerî ve siyasi güçle beraber kültürel bir ayak
üzerinde yükseldiğini göstermektedir.
Çalışma No.: 113
2. Saraydaki harem kurumu, dönemin şartları çerçevesinde ka-
dınlara yönetici sınıf içerisine dâhil olabilme imkânı vermiştir.
Böylece kadınlar, siyasi yaşamda yer alabildikleri gibi sosyal • Divan toplantılarına başkan-
lık yapar.
yaşamda da saray kültürü ile birlikte bir model oluşturabilmiş- • Her türlü yönetim işini padişah
adına onaylayarak resmileştirir.
lerdir. • Padişahın mutlak vekiliydi ve
padişahın tuğrasını taşır.
• Padişah yokken orduyu ko-
muta eder.
İdari-Askerî
...............................
Çalışma No.: 109
• Devlet işlerinde veziria- • Vezir rütbesi varsa
divan toplantıları-
zama yardımcı olurlar.
1. Sosyal • Taşra yönetimi ile ilgi- Veziriazam na katılır.
Siyaset Sağlık Ticaret Askerlik Eğitim Ekonomi li alınacak kararlarda • Yeniçeri teşkilatının
Hayat tecrübelerinden fay- işlerinden ve İstan-
dalanılır. bul’un güvenliğin-
den sorumludur.
ÜYE
İdari-Askerî
Askerî
............................... Vezirler Yeniçeri .........................
Ağası
X X X
2. a) Türkçe • Bütçenin hazır- Defterdar DİVANIHÜMAYUN • Bahriye teşkilatının
lanması, gelir ve
en yetkili ismidir.
b) devşirilen giderlerin he- Kaptanıderya • Donanmanın baş-
saplanmasından
sorumludur. komutanıdır.
Mali
c) idarî / askerî / saray ......................... • Merkezde bulun-
duğu zamanlarda
ç) İslami bilgiler / askerlik / siyaset divan toplantıları-
na katılır.
Askerî
.........................
Kazasker Nişancı
Çalışma No.: 110 • Divanda büyük davaları yönetir. • Padişah fermanlarına ve divanda alınan
kararlara padişahın tuğrasını çeker.
• Mahkeme ve medreselerin işle- • Tımar ve iltizamların kayıtlarını tutar ve
yişini düzenler. bu yerlerin devlet görevlilerine dağıtım
1. Devletin ekonomik durumunun gittikçe kötüye gitmesi ile • Kadı ve müderris gibi ilmiye sını- • Divan bürokrasisinin işleyişinden so-
ve denetimini yapar.
fı mensuplarının atama, tayin ve
müsadere sistemi giderek yaygınlık kazanmıştır. Böylece görevlendirmelerini yaparlar. • Devletin dış yazışmalarını hazırlar.
rumludur.
sıkıntılı dönemlerde bu sistem ile hazineye gelir sağlanmaya Din-Hukuk-Eğitim İdari
çalışılmıştır. ................................. ..........................................
2. Müsadere uygulaması ile devlet adamlarının görevini kötüye
kullanarak rüşvet ve yolsuzluk gibi yollarla haksız kazançlar 1. Merkez teşkilatının en önemli kurumu olan Divanıhümayun’da
elde etmesine engel olunmaya çalışılmıştır. siyasi, hukuki, askerî, sosyal ve ekonomik konular tartışılır ve
3. Öğrencilerin bilgi birikimi doğrultusunda; “Müsadere uygula- padişahın onayına sunulurdu. Divanıhümayun ayrıca önemli
davaların görüşüldüğü yüksek mahkeme özelliğine sahiptir.
nacak kişinin önce yargılanması, sonra cezalandırılması gerekir. Divanıhümayun günümüzdeki Danıştay, Yargıtay, Anayasa
Kişinin ceza alması ya da vefat etmesi hâlinde ise malı müsade- Mahkemesi, Bakanlar Kurulu gibi kurumların görevini yerine
re edilen kişinin geride kalan ailesinin zor durumda kalmaması getiren bir kuruldu.
için mal varlığının bir kısmı onlara bırakılmalıdır.” şeklinde
yanıtlar vermeleri beklenmektedir. 2. Yetki ve sorumlulukların paylaşımı devlet işlerinde meşvereti
ortaya çıkararak farklı birimlerin birbirlerini denetlemesine ola-
nak sağlamıştır.
Çalışma No.: 111
1. Devletlerin “Ülke, hanedanın ortak malıdır.“ anlayışına tabi bir Çalışma No.: 114
yönetime sahip olması bu devletlerin siyasi hayatları boyunca
birçok saltanat mücadelesine maruz kalmasına sebep olmuştur. 1. Padişah: 6, Veziriazam:3
Bu siyasi kargaşa devletin sürekliliğini ve güçlü bir otorite oluş-
turmasını engellemiş, devletlerin ömrünü kısaltmıştır. 2. İstanbul’un fethinden sonra veziriazamlar güvenlik ve merkezî
otoriteyi güçlü tutmak için genellikle kul sisteminden yetişen
2. Monarşiye dayalı bir rejimin sürekliliği bakımından hanedan devşirmelerden seçilmişti. Çünkü Türk ailelerin Osmanlı hane-
temel unsurdur. Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan yıkılışına danına alternatif olma, kendi aile bireylerini kayırma, hanedanın
kadar geçen altı asırlık uzun dönemde tahta geçen 36 padişahın ilerleyişini engelleme veya geciktirmesi ihtimal dâhilindeydi.
tamamı Osmanlı hanedanına mensuptur. Tebaa, idareci, asker
ve ilmiye sınıfı hep birlikte hareket ederek mevcut padişahı 3. Veziriazamların seçilmesindeki liyakat ve kabiliyetleri dönemlere
tahttan indirebilir; hanedanın başka bir üyesini tahta geçirebi- göre değişiklik göstermiştir. İstanbul’un fethine kadar tamamen
lirdi. Ancak hanedanın mutlak hâkimiyetini ve iktidarını sorgu- Türklerden atanan veziriazamların askerî ve idari meslek grupların-
layamazlardı. dan ve ilmiye sınıfından olmasına özen gösterilmiştir. İstanbul’un
fethinden sonra genellikle kul sisteminden yetişen devşirmelerden
260