Page 39 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 18
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11
2. ÜNİTE : HİKÂYE > Cümlenin Ögeleri > Cümlenin Temel Ögeleri
Kavram : Özne, Yüklem
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi, Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Okuma Becerisi

Çalışmanın Adı CÜMLENİN TEMELLERİ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Cümlenin temel ögeleri olan özne ve yüklemi tespit edebilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi haritasını ve örnekleri inceleyiniz. Bunlardan hareketle soruları cevaplayınız.

CÜMLENİN TEMEL ÖGELERİ

Yüklem Özne

• Cümlenin asıl unsurudur. • Yüklemle birlikte cümlenin temel ögesidir.
• Yargı bildirir. • Bir cümlede bildirilen işi yapan, yüklemin
bildirdiği durumu üzerine alan kimse veya
• Kurallı cümlelerde sonda bulunur.
şeydir.
• Çekimli fiiller, ek fiil almış isim soylu kelime • Yükleme “kim” ve “ne” soruları sorularak
ve kelime grupları yüklem olabilir. bulunur.
• Yüklem bulunurken kelime grupları bölünmez. • Kelime veya kelime grubu olabilir.
• Hâl eki almaz.
• Ögeler bulunurken önce yüklem bulunur.
• Özne Çeşitleri:
• Yüklem dışındaki ögeler bulunurken yükle- * Gerçek Özne
me sorulan sorulardan yararlanılır.
* Gizli Özne
• Yüklem, diğer ögelerin de belirleyicisidir. * Sözde Özne
* Örtülü Özne

1. Örnek
Biten ne/kim? (Kim/ne bitti?) Cümlenin yargısı
Sezai Karakoç’un dünya sürgünü 17.11.2021’de sona erdi.

Yüklem (Çekimli fiil)
Gerçek özne (İsim tamlaması grubu)

2. Örnek

Bahar’ın emaneti olan ne? Cümlenin yargısı
Bu kitaplar bana Bahar’ın emanetiydi.
Yüklem (Ekfiil almış isim tamlaması grubu)
Gerçek özne (Sıfat tamlaması grubu)

3. Örnek

Kim terk etti?
Ben (Gizli özne)
Terk ettim bütün kaygıları geleceğe doğru yürürken.

Yüklem (Birleşik fiil grubu)

37