Page 45 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 21
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11
3. ÜNİTE : ŞİİR > Servetifünun Dönemi’nde Şiir > Mensur Şiir
Kavram : Mensure
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı NESİR Mİ, NAZIM MI? 20 dk.
Çalışmanın Amacı Mensur şiir türünün genel özelliklerini açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi notunu ve metinleri okuyunuz. Bilgi notundan ve metinden hareketle soruları
cevaplayınız.

Bilgi Notu: Mensur, düzyazı demektir. Mensur şiir (mensure) ise şiirin cümle yapısı ve ahenk özellik-
lerini taşıdığı hâlde ölçü ve kafiyeye bağlı olmayan, şairane bir konuyu; his, hayal ve düşünceyi kısa
ve yoğun bir şekilde süslü bir üslupla anlatan düzyazılara denir.
XIX. yüzyılın ortalarında Fransız edebiyatında ortaya çıkan bu tür, Servetifünün Dönemi’nde sıkça
kullanılmıştır.

I. Metin II. Metin

SARI GÜL SEN OLMASAN…

Gözlerin elindeki güle merkûz idi. Parmakla- Sen olmasan… seni bir lâhza görmesem
rın âheste âheste yaprakları koparıp rüzgâra yâhud
bahşediyordu. Bilir misin ne olur?
Seni seyrettikçe kalbimde hüzünler hissedi- Semâ, güneş ebediyyen kapansa, belki vücûd
yordum. Şu anda hayalhânenin acı acı fikirler- Bu leyl-i serd ile bir çâre-yî teennüs arar,
le meşgûl olduğundan emin idim. Ve bulur;
Yapraklar bitinceye kadar hiç tavrını, vaz’iy- Fakat o zulmete mümkün müdür alıştırmak
yetini değiştirmeyerek hazîn hazîn sükût edi- Bütün güneşle, semâlarla beslenen ruhu,
yordun. Lakin son yaprak metanetini mahvet- Bu rûh-ı mecruhu?
ti; birden bire bir tuğyân-ı sirişk hâsıl oldu.
Ağladın; şimdi topraklara mevzû olan başını Sen olmasan… seni bulmak hayâli olsa
sineme dayadın; hüngür hüngür ağladın. Ben muhâl,
de ağlıyordum. Senin ağlayışına ağlıyordum. Yaşar mıyım dersin?
Senin gözlerin sükût etti, lakin benimkiler Söner ufûlüne bir lâhza kaail olsa hayâl;
devam ediyor. Soğur, donar, kırılır senden ayrılınca nazar
O zamandan beri sarı gülleri görmesini Ne hazîn
arzu etmem. Çünkü en kıymetlisini mezara Gelir hayat o zaman hem vücûda, hem ruha!
gömdüm. Yaşar mıyız seni kaybetsek âh ben, kalbim,
Hâlit Ziya Uşaklıgil, Mensur Şiirler Bu kalb-i muztaribim.

Tevfik Fikret, Rübâb-ı Şikeste
(Metinler, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Kelime Dağarcığı:
âheste âheste: Yavaş yavaş. çâre-yî teennüs: Alışma çaresi. hayalhâne: Hayal dünyası. kaail (kail) olmak: İnanmak.
kalb-i muztarib: Izdırap, acı çeken kalp. leyl-i serd: Soğuk gece. merkûz: Dikilmiş. metânet: Metin olma, dayan-
ma, dayanıklılık, sağlamlık. mevzû: Konulmuş. muhâl: İmkânsız, mümkün olmayan. rûh-ı mecruh: Yaralı ruh.
sükût etmek: Susmak. tuğyân-ı sirişk: Gözyaşı seli. zulmet: Karanlık.

43