Page 75 - Felsefe 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

41 FELSEFE 11
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : 18. YÜZYIL-19. YÜZYIL FELSEFESİ> 4.2. 18. Yüzyıl-19. Yüzyıl Felsefesinin Ayırıcı Nitelikleri> 18. Yüzyıl-19. Yüzyıl
Felsefesinin Temel Özellikleri ve Öne Çıkan Problemleri
Kavram : Diyalektik
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Felsefi Okuryazarlık Becerisi, Akıl Yürütme Becerisi

Çalışmanın Adı DİYALEKTİK 20 dk.
Çalışmanın Amacı "Diyalektik" kavramını tanımlayabilme.

1. Yönerge: Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

Tartışma sanatı anlamına gelen diyalektik, Yunancada "dia-logos" sözcüğünden tü-
Etimolojik remiştir. Diyalektik genelde akıl yürütme yoluyla araştırma ve doğrulara ulaşma yön-
kökeni temidir. Her şeyden önce bir tez ya da görüşü, onun mantıksal sonuçlarını incelemek
yoluyla çürütme yöntemi anlamına gelir.

Hegel'e göre diyalektik, bir düşünce ya da gerçek bir şeyi önce zorunlu olarak karşıtına
(ya da çelişiğine) dönüştüren ve daha sonra da onların her ikisini birden içeren bir sen-
teze (ya da birliğe) götüren sürece karşılık gelir. Buna göre diyalektik, hem düşüncede
hem de varlıktaki çelişkilerin karşıtı aracılığıyla bilgide ve varlıkta daha yüksek bir
Hegel düzeye götüren değişme sürecidir. Sırasıyla söylenecek olursa var olan bir şey ya da
(Hegel)
düşünce tez, onun karşıtı ya da çelişiği antitezdir. Tez ve antitezin karşılıklı eylem ve
etkileşimlerinin sonucunda meydana gelen ve daha sonra başka bir diyalektik hareketin
temelini oluşturacak olan birlik ise sentezdir. Kısacası diyalektik, bu üç ögeyi içeren
zorunlu bir değişme sürecidir.

Marx, Hegel'in diyalektik görüşünü materyalist düşünce çerçevesinde ele almıştır. Marx
bu modeli insanlık tarihini ardışık dönemler veya üretim tarzları yoluyla açıklamak için
Marx kullanmıştır. Ona göre tarih, insanlığın ilkel kominal toplumdan koparak sınıflı topluma
(Marks) geçişiyle başlar. Yeni toplumsal yapı, birbirinin tezi ve antitezi olan yeni karşıt sınıfları
ortaya çıkaracaktır. Üretim araçları karşısındaki konuma göre beliren karşıt sınıflar ara-
sındaki çatışma farklı bir toplumsal yapıda sentezlenir.

(Ahmet Cevizci’nin, Felsefe Sözlüğü ve İsmet Şahin’in, Sınıftan Kaçan Çocuk kitaplarından düzenlenmiştir.)

1. Açıklamalardan hareketle diyalektik kavramının hangi anlamlarda kullanıldığını aşağıdaki kutucuk-
lardan tespit ederek işaretleyiniz.

Çelişiğe dayanan Mantıksal
Ontoloji(Varlık
sonuç çıkarma Ödev ahlakı Değişme süreci çürütme
Felsefesi)
yöntemi yöntemi

Akıl yürütme
Hümanizm Tartışma sanatı Özbilinç Tarihsel oluş
yöntemi

2. Diyalektik kavramının etimolojik kökeni ile kavramı Hegel ve Marx’ın kullanımı arasındaki fark ne-
dir? Açıklayınız.

72