Page 13 - Kimya 9 | 4. Ünite

Maddenin Hâlleri

Kovalent Katılar
Kovalent katıları bir arada tutan çok sayıda atomun güçlü kova-
lent bağlarla etkileşmesidir. Ametal atomlarının elektronlarını ortak-
laşa kullanması sonucunda oluşan katılardır.
Kovalent katılarda etkileşim katı boyunca her yöne uzanan bir ağ
yapısı oluşturur. Bu ağ yapısında birbirine kenetlenen çok sayıda mo-
lekül bulunur.
Örneğin elmasta her karbon atomu dört karbon atomuna kuvvet-
li kovalent bağlarla bağlanarak sağlam bir yapı oluşturur. Bu yapı el-
masın oldukça sert ve yüksek kaynama noktasına sahip olmasını sağ-
lar (Görsel 4.2.5).
Diğer kovalent katıların erime ve kaynama noktaları elmas ve ku-
artza (SiO 2 ) göre daha düşüktür. Örneğin grafit, elmas gibi karbon
atomlarından oluşmasına rağmen erime ve kaynama noktası elmas-
tan daha düşüktür. Ayrıca grafit elmasdan daha yumuşaktır.
Görsel 4.2.5: Elmas kovalent katıdır.
Kovalent katılara silisyum karbür, kuartz, silisyum nitrür örnek
verilebilir.
Metalik Katılar
Metalik katılar, pozitif iyonların belirli bir düzene göre yerleşme-
si ile oluşur. Metalik katılar metalik bağ ile birbirlerine bağlanırlar.
Katının tamamında pozitif iyonlar serbest hareketli elektron de-
niziyle çevrilmiş olarak bir arada bulunur. Elektronların hareketliliği
metallere tel ve levha hâline gelme, ısı ve elektriği iletme, parlaklık
gibi özellikler kazandırır.
Metallerin erime ve kaynama noktaları metalden metale değişir.
o o
Örneğin sezyum 28,4 C’ta erirken tungsten 3680 C’ta erir.
Çinko, gümüş, bakır, potasyum, sodyum metalik katılara örnek Görsel 4.2.6: Çinko metalik katıdır.
verilebilir (Görsel 4.2.6).

Günlük hayatta sıkça kullanılan katı türleri ve bunların özellikleri Tablo 4.2.1’de verilmiştir.

Tablo 4.2.1: Katı Türleri ve Özellikleri

Katı Türü İyonik Katı Moleküler Katı Kovalent Katı Metalik Katı

Taneciklerin
Düzeni

Tanecikleri Zıt yükler arasın- Dipol-dipol, Hid- Kovalent bağ Metalik bağ
daki elektrostatik rojen bağı, London
Bir Arada çekim etkileşimleri
Tutan Kuvvet-
ler

Yüksek erime nok- Düşük erime nokta- Yüksek erime Düşük veya yük-
Katının talı, sert, kırılgan, lı, yumuşak, iletken noktalı, çoğu sert, sek erime noktalı,
Fiziksel iletken olmayan olmayan katı iletken olmayan yumuşak veya sert,
Özellikleri katı katı parlak, iletken katı

NaCl, KF, MgCl 2 , I 2 , P 4 , S 8 , CO 2 , SO 2 , Elmas, grafit, Zn, Au, Ag, Fe, Cu
Örnekler CaO kuartz
H 2 O, C 6 H 12 O 6

155