Page 17 - Tarih 10 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Yavuz Sultan Selim, henüz şehzadeliği sırasında Şah İsmail için
nazım şekli ile o zamana kadar görülmemiş bir şiir yazmıştır. Şiir
okunurken yukarıdan aşağıya, soldan sağa aynı şekilde okuna-
bilmektedir.
Okunuşu
Sanma şâhım herkesi sen sadıkâne yâr olur.

Herkesi sen dost mu sandın belki ol ağyâr olur.
Sadıkâne belki ol cihanda serdâr olur.
Yâr olur ağyâr olur serdâr olur dîdâr olur.

Günümüz Türkçesi
Şahım sen herkesi sadık dost olur sanma,
Dost mu sandın sen herkesi belki düşmanın olur,
Belki o kişi âlemde sözü geçen olur,
Dost olur, düşman olur, sözü geçen olur, hükümdar olur

Şiirle Sürgüne Şiirle Cevap
Kanuni (Görsel 4.17), sanat erbabına çok iltifatta bulunan ve
teveccüh eden bir hükümdar olmuştur. Şair Baki’yi İstanbul’a
getirten ve Türk edebiyatına kazandıran Kanuni, çok sevdiği
Baki’ye bir beytinden dolayı sinirlenmiş ve sürgün edilmesi
için yazdırdığı fermanını da bir şiir şeklinde oluşturarak ye-
teneğini konuşturmuştur:
“Baki bed
Azm-i bülend
Bursa’ya red
Nefy-i ebed”
Kanuni fermanında diyor ki “Baki kötü adam, yüksek kararım
odur ki, Bursa’ya gönderilsin ve bir daha gözüm görmesin!”.
Şair Baki de aynı güzellikte bir dörtlük ile cevap verince
padişahın şiir aşkı, şairi affetmesini sağlayacaktır:

“N’ola kim nefy-i ebedazm-i bülend olsa ey Bâkî,
Bilesin ki cihan mülkü değil Süleyman’a bâki,
Görsel 4.17 Şehâ! Azminde ısbât-ı tehevvür eyledin ammâ,
Kanuni Sultan Süleyman Buna çarh-ı güherdirler, ne sen bâkî, ne ben bâkî”
(Minyatür)
Affedilmesini sağlayan dörtlükte Baki önce kendine hitaben
diyor ki: Ey Baki! Sultanın yüksek kararı seni sürgün ettiyse
nolur ki… Şunu bil ki bu dünya Süleyman’a da baki değil.
Şâhım gazabında kararlı olduğunu da ispat ettin ama bilesin
ki bu dünya bana kalmadığı gibi sana da kalmaz! Bu dört-
lükten sonra padişahın fermanını geri almasıyla affedilen
Baki, ömrünün sonuna kadar İstanbul’da yaşamış ve burada
ÖRNEK METİN vefatından sonra Eyüp Sultan Mezarlığı’na defnedilmiştir
(İnanç, 2017, s.20-22’den düzenlenmiştir).

112