Page 18 - Tarih 10 - Ünite 4

BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI MEDENİYETİ

4.4. FETİHLE GELEN DÖNÜŞÜM

Osmanlıların, fethettikleri bölgelerde yaptıkları imar faaliyet- TARTIŞALIM
lerinin amaçları neler olabilir?

Geleneksel anlamda konar-göçer bir yaşam tarzına sahip olmasına
rağmen Osmanlılar, kuruluştan itibaren yerleşik hayatı daha fazla
benimseyen bir siyasi teşekkül olarak ortaya çıkmıştır. Kurulduğu
bölgedeki kadim şehir, kasaba ve köyler ile buralarda yaşayanları
yadırgamadan kabullenen Osmanlılar; cami, medrese, mescit, han
ve hamam gibi yapılarla buraları imar etmiştir. Ayrıca fethedilen
şehirlerdeki çarşı ve pazarlar geliştirilmiş ya da yeniden inşa
edilmiştir.

Osmanlı Şehrinin Yapısı
Bütün geleneksel şehirlerde
olduğu gibi Osmanlı şehri-
nin merkezinde de bir mabet
(cami), merkezî devlet ofisi
(başkentte saray, eyaletler-
de sancak beyi konağı) ve
nihayet Avrupa şehirlerinde
de bulunan lonca binası ve
depo gibi bir bedesten var-
dır. Bunlar genellikle abidevi
binalardır. Bu yapılar, şehrin
merkezdeki büyük meydanın
üzerinde yer alır. Bu çekirdek
bölgenin hemen etrafında za-
naatçıların ve esnafın bulun- Görsel 4.18
duğu çarşı vardır (Görsel 4.18). Her sokağın bütünü veya belirli Çarşı (Temsilî)
kesimi belli dalda çalışan esnaf tarafından işgal edilmiştir. Bu
sokaklar, bezzazlar, saraçlar, kavaflar, sahaflar, yemeniciler, ba-
kırcılar çarşıları gibi isimler alır. Saman pazarı, hayvan pazarı
gibi yerler şehrin çevre kesimine varsa limana yakındır. Bu iş
bölgelerinden sonra konut bölgesi yani mahalleler yer alır.
Osmanlı kentinde mahalle, sosyal sınıflaşmaya göre değil
etnik ve dinî farklılığa göre biçimlenmiştir. Yani Müslim ve
gayrimüslim aynı mahallede oturmaz (Ortaylı, 2016, s.280-
281’den düzenlenmiştir). YORUMLAYALIM

Günümüz şehirleri ile Osmanlı şehirleri arasındaki benzer yönler
nelerdir?
Yeni bir şehrin kurulup gelişmesi, coğrafi şartlarının elverişliliğine
ve uzun bir sürece bağlıdır. Orta Çağ’ın teknoloji düzeyi düşünüldü-
ğünde yeni bir şehir kurmaya cesaret edecek veya ihtiyaç duyacak
devlet bulunmuyordu. Bu nedenle Türkler de fethettikleri şehirlere
yerleşerek onları imar etmeye devam etti. Osmanlı Devleti’nin fet-
hettiği şehirlerdeTürkler, şehrin gayrimüslim mahalleleri dışında
kendi mahallelerini kurdu.

113