Page 23 - Tarih 10 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Ç II. Murad

Timur’un ölümünden sonra oğlu Şahruh’un idaresindeki Timur
Devleti, II. Murad tahta geçtiğinde, hâlâ kuvvetini koruyor
ve Osmanlılar için önemli bir tehlike oluşturuyordu. II.
Murad, Anadolu’daki temkinli hareketleriyle bu tehlikeyi
Osmanlı üzerine çekmedi. Varna ve II. Kosova Savaşlarında
kazandığı başarılar sayesinde Balkanlardaki Haçlı ilerleyişi
son buldu ve İstanbul’un Fethi için gerekli zemini sağladı.
II. Murad (Görsel 4.24), yaptırdığı eserlerden dolayı “Ebu’l-hay-
rât” unvanıyla anılmıştır. Otuz yıllık hükümdarlık döneminde, Görsel 4.24
Osmanlı para birimi olan akçe, değerini korumuş devletin gelirleri 2.5 II. Murad (Temsilî)
milyon altına yükselmiştir. Kültürel faaliyetlere de önem veren II. Murad sanat, edebiyat
ve musikiyi takdir eden tasavvufi hayata düşkün bir hükümdardır. Onun döneminde Türk-
çe ve Oğuz-Türk kimliği ön plana çıkmıştır (Afyoncu, 2016, s.112-113’ten düzenlenmiştir).
Aşağıdaki soruları metinden yola çıkarak cevaplayınız.
1. Timur Devleti’nin Osmanlılar için tehlike oluşturmasının gerekçeleri nelerdir?
2. II. Kosova Savaşı’nın Türk tarihi açısından önemi nedir?

3. “Ebu’l-hayrât” ne demektir?
4. II. Murad Dönemi’nde Türkçe’nin ve Türk kimliğinin ön plana çıkmasının nedenleri neler
olabilir?

İstanbul Rasathanesi ve Takıyüddin er-Râsıd
Osmanlı Devleti’nin yetiştirdiği büyük astronom ve matematikçilerden olan Takıyüddin
er-Râsıd, 14 Haziran 1526 tarihinde Şam’da doğmuştur. Başta babası olmak üzere Şam ve
Mısır’daki çeşitli âlimlerden akli ve naklî bilimleri tahsil etmiştir. Takıyüddin, matematik
sahasında beş, astronomi sahasında yirmi, fizik-mekanik sahasında üç, tıp ve zooloji saha-
sında birer eser telif etmiş ayrıca ölçü ve tartılar ile ilgili bir risale yazmıştır.
Takıyüddin’in asıl amacı “Uluğ Bey Zîc”indeki bazı eksik kısımları tamamlamak ve yeni bir
zîc hazırlamaktır. İstanbul Rasathanesi’nin kurulması, bu amacına ulaşmasına imkân tanı-
mıştır. Takıyüddin, Sultan II. Selim tarafından 1571 yılında müneccimbaşı tayin edilmiştir.
1579’da Sultan III. Murad’ın bir fermanıyla Tophane sırtlarında ve bugünkü Fransız elçilik
sarayının bulunduğu yerde bir rasathane inşasına başlanmıştır. Astronomi sahasındaki
önemli kitaplar ve aletler de bu rasathanede toplanmıştır. Rasathanede yapılan gözlemler
sonucunda Takıyüddin, güneş parametrelerinin hesaplanması için yeni bir metot geliştir-
miştir. Takıyüddin, asıl amacına yönelik olarak da yeni gözlemlerine dayanarak güneş ve
ay cetvellerini ihtiva eden zîcler hazırlamış ve Sultan III. Murad’a ithaf etmiştir (İhsanoğlu-
Kaçar, 2002, s.166-168’den düzenlenmiştir).
Aşağıdaki soruları metinden yola çıkarak cevaplayınız.

1. Takıyüddin’in matematik ve astronomi alanında yaptığı çalışmalar nelerdir?
2. “Müneccimbaşı” ne demektir?
3. İstanbul’da rasathane kurulmasının gerekçeleri neler olabilir?

4. Akli ve naklî bilimlere örnekler veriniz.
5. Rasathanelerin günümüzde astronomi biliminin gelişmesine katkıları neler olabilir?

118