Page 12 - Tarih-10 | 5.Ünite

5. ÜNİTE

Fetihle Gelen Teşkilatlanma

Osmanlı Devleti, İstanbul’u fethettiği zaman Doğu Roma İmparator-
luğu’nun merkeziyetçi yapısına ve kurumsallaşmış devlet yapısına
da varis olmuştur. Fatih, saltanatı boyunca İstanbul’u büyük Roma
imparatorları zamanında olduğu gibi siyasi ve dinî bir metropol
hâline getirmek için uğraşmıştır. Hahambaşı, Ortodoks ve Ermeni
patriklerini İstanbul’a getiren Fatih, Bizans İmparatorluğu’nun ge-
leneği ve merkeziyetçi politikasını bu alanda göstermiştir. Ayrıca
Ortodoks tebaaya, örfi alanda Bizans hukukunun uygulanmasına
devam etmiştir.

Fatih, kendisinden önceki devlet
teşkilatı ve teşrifatını tespit etmiş,
yeni duruma göre Osmanlı devlet
müesseselerini kurumsallaştırmıştır.
Devletin idari ve bürokratik yapı-
lanması önem kazandığı için Rum
soyluların ve Hristiyan vassalların
çocuklarına da idari görev verilmiş-
tir. Fatih, devletin merkezini İstan-
bul’a taşıyarak buranın Türk İslam
Görsel 5.12
Rumeli Hisarı şehri görüntüsü kazanabilmesi için dinî ve sosyal kurumlar ile
eğitim kurumları inşa ettirmiştir.
Fatih, İstanbul’un Fethi’nden sonra devletin siyasi gelişmesine
bağlı olarak ticareti artırmış, ekonomik durumu kuvvetlendirmiş,
ilmin ve sanatın her dalının gelişmesine katkı sağlamıştır. Fatih,
İstanbul’un stratejik öneminden dolayı donanmasını burada tutarak
boğazları koruyan savunma sistemini güçlendirmiştir (Görsel 5.12).

Fetih ve Merkezî Otorite

İstanbul’un Fethi, Fatih’e iç siyasette önemli bir mevki sağlayıp
onun otoritesini güçlendirmiş ve gerçekleştireceği merkezî bir
kurumsallaşmaya da imkân vermiştir. Fatih; bu sayede iktisadi,
askerî ve hukuki bir dizi yenilikler yapmıştır. İstanbul’un Fethi,
Fatih’e bazı güçlü aileleri bertaraf etme imkânı sağlamış ve
Vezîriâzam Çandarlı Halil’in idamı ile köklü ailelerin iktidarı
paylaşma dönemi artık bitmiştir. Böylece bütün iktidarı elinde
toplayan Fatih, devletin merkezî otoritesini güçlendirmiştir.
Fatih, tahta çıkışında kendisine karşı isyan eden yeniçeri-
leri fetihten sonra disiplin altına almış, vezîriâzamlık dâhil
yeniçeri ağası gibi devletin önemli kurumlarına doğrudan
YORUMLAYALIM kendisine bağlı kişileri getirmiştir (İnan, 2002, s.280-309'dan
düzenlenmiştir).

Fatih’in, merkezî otoriteyi güçlendirmek istemesinde İstanbul'un
Fethi'nin etkileri neler olabilir?

Fatih, İstanbul’u dünyanın siyasi ve iktisadi merkezlerinden biri
haline getirmeyi amaçlamıştır. Bunun için Fatih; İstanbul’un imar
edilmesi, kalkındırılması ve nüfusunun artırılması faaliyetlerine
girişmiştir. Fetihten önce şehrin nüfusu 40 bine kadar düşmüştür.

130