Page 19 - Tarih11 - Ünite 3

ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE
DENGE STRATEJİSİ (1774-1914)

Berlin Kongresi’nde sadece Ayastefanos Antlaşması’na yeni bir
şekil verilmekle kalınmamış, bozulan Avrupa güçler dengesinin
yerine yeni güçler dengesi kurulmuştur. Bu yeni denge, Avrupa-
lı büyük devletlerin Osmanlı topraklarını paylaşmasıyla ortaya
çıkmıştır. Ayastefanos Antlaşması ile karşısında sadece Rusya’yı
bulan Osmanlı Devleti, Berlin Kongresi’nde altı büyük devletin
hedefi hâline gelmiştir.

1856 Paris Antlaşması’nda kabul edilmiş olan “Osmanlı toprakla-
rının bütünlüğüne saygı ilkesi” Berlin Kongresi'nde yer almamıştır.
Bu ilkenin başta gelen savunucularından olan İngiltere, Berlin
Antlaşması'nın imzalandığı günlerde Kıbrıs’a yerleşmiştir. Osmanlı
Devleti’nin, Bosna-Hersek’te ve Kıbrıs’taki egemenliği kalkmıştır.
Balkanlar, Doğu Anadolu, Girit gibi yerlerde ıslahat yapmayı ka-
bul eden Osmanlı; bunları Avrupa devletlerine bildirmeyi kabul
edince buralardaki egemenliğini büyük ölçüde sınırlandırmıştır.

Görsel 3.17
Berlin’de Ermeni Meselesi Ermeni komitaları
Osmanlı Devleti’nde Ermenilerin yaşadıkları toprakların stratejik
değerini göz önünde bulunduran İngiltere, XIX. yüzyılın sonlarına
doğru Ermenilerle ilgilenmeye başlamıştır. 93 Harbi’nden sonra
Ermenileri kullanma girişiminde bulunan Rusya, önce Ayastefanos
ardından da Berlin Antlaşması’yla Ermeniler lehinde kazanımlar
elde etmiştir. Böylece Ermeni Meselesi, uluslararası bir sorun olarak
ortaya çıkmıştır. Doğu Anadolu’nun bir kısmının Rusya’nın eline
geçmesi de bölgedeki Ermeniler üzerinde Rus etkisini artırmıştır.
Rusya’nın bu tutumundan rahatsız olan İngiltere, Ermenileri Rus
nüfuzundan çıkartmak istemiş ve Berlin Antlaşması’yla Erme-
niler’e bağımsızlık yolunu açmayı planlamıştır. Bu durum, Doğu
Anadolu’da bağımsız bir devlet oluşturmayı amaçlayan Ermeni
örgütlerinin (Görsel 3.17) ortaya çıkmasına ve bu örgütlerin her
türlü kanlı eylemlerde bulunmasına yol açmıştır.

Berlin Antlaşması’yla ortaya çıkan Ermeni Meselesi’nin günümüz TARTIŞALIM
siyasi ilişkilerine etkileri nelerdir?

Berlin’de Makedonya Sorunu

1878 Berlin Kongresi’nden sonra Bulgaristan, Makedonya Sorunu’nu
uluslararası bir sorun hâline getirmeye çalışmıştır. Avrupalı devlet-
ler de bu sorunu, Şark Meselesi’nin bir parçası olarak görmüştür.
Sınırların tam çizilememesine rağmen Makedonya coğrafyasında

105