Page 18 - Tarih 11 | 5.Ünite

5. ÜNİTE

İttihat ve Terakki’nin Millî İktisat Politikası

I. Dünya Savaşı öncesinde
Osmanlı Devleti’nde başlayan
ekonomik gelişme ve yakla-
şımlar Cumhuriyet Dönemi’n-
de ortaya çıkan birçok fikir
ve uygulamanın da temelini
oluşturdu. İttihat ve Terak-
ki Cemiyeti’nin (Görsel 5.16)
başlattığı millî iktisat ve millî
bankacılık politikaları bu ge-
lişmelerin başında gelmek-
teydi.

II. Meşrutiyet’in ilanı ve son-
rasında yaşanan siyasi ve
Görsel 5.16: İttihat ve Terakki üyeleri (temsilî)
ekonomik gelişmelere İttihat
ve Terakki’nin milliyetçi uygulamaları da eklenince millî ikti-
sat politikaları gündeme geldi. Millî iktisat politikasının fikri
temeli, millî birliği ekonomik birlikle kurma projesine dayan-
maktaydı. Alman iktisatçı Frederich List’in (Frederik List-Gör-
sel 5.17) korumacı millî ekonomi düşüncesi, İttihat ve Terakki
Cemiyeti liderleri arasında itibar görmeye başladı. Cemiyete
göre millî burjuvazi oluşturulmadan ekonomik kalkınma ola-
mazdı. İttihatçılar bu kapsamda, yabancı burjuvazinin yeri-
ne Türk ve Müslüman burjuvazisinin geçmesini hedefledi.
İttihat ve Terakki Cemiyeti, ekonominin millî bir karakter ka-
zanmasını Türklüğün varlığı için zorunluluk olarak görmüştü.
Ziya Gökalp “Türklere bir millet karakteri kazandıracak ve bir
Türk kültürünün oluşmasına katkıda bulunacak etkenlerden
biri millî ekonomidir” diyerek bu karşılıklı ilişkiyi açıkça ifade
etmiştir. Millî iktisat politikası çerçevesinde Müslüman-Türk gi-
Görsel 5.17: Frederich List (temsilî) rişimci sınıfının ortaya çıkarılmasına öncelik verildi.

CEVAPLAYINIZ

Millî bir ekonominin oluşması için millî bir sermayeye neden ihtiyaç duyulmaktadır?

I. Dünya Savaşı’na girdikten sonra bütün dünyada olduğu gibi iç ve dış ticarette büyük sıkın-
tılar yaşandı. Savaşın kısa sürede geniş alanlara yayılmasıyla birlikte İstanbul’un iaşesi önemli
bir soruna dönüştü. Savaş koşullarıyla birlikte ulaşım araçlarının askerî amaçlara tahsisi de
bu sıkıntılara eklendi. Öte yandan bu zor şartları ganimet bilen bazı fırsatçı tüccarlar, malları
depolayıp el altından yüksek fiyatla piyasaya sürmekteydi. Bu sorunlarla mücadele edecek
kurumların başında gelen İstanbul Şehremaneti (İstanbul Belediyesi) ise modern bir belediye
olarak örgütlenemediği ve sorunları çözemediği için İttihat ve Terakki Cemiyeti yeni düzenle-
melerle belediye hizmetlerini modernize etti.

192