Page 6 - Tarih 11 | 5.Ünite

5. ÜNİTE

OKUMA PARÇASI

Adam Smith
Adam Smith, İskoçya’nın kuzey kıyısında Edinburgh
(Edinburg) yakınlarındaki Fife Kontluğu’na (Fayf) bağlı
Kirkcaldy (Körkıldi) kasabasında 1723’te doğdu. Babası
öldüğü yıl dünyaya gelen Adam Smith annesi Margaret
Douglas (Margırıt Daglıs) tarafından yetiştirildi. On dört
yaşında Glasgow Üniversitesine girdi. Adam Smith, hocası
Hutcheson’dan (Haçesın) düşünsel yönden etkilendi. On
yedi yaşında Oxford Üniversitesi’ne (Aksfört) giren Smith,
burada hayatının altı yılını geçirdi.
1751 yılında Glasgow Üniversitesi’nde mantık kürsüsünde
göreve başladı. 1758’de dekanlığa terfi etti. 1764’te Fran-
sa’ya giden Smith 1766’da Kirkcaldy’ye döndü. 1773’te
Londra’ya taşındı. British Museum’da (Britiş Musium)
araştırma yaptı. 1776’da meşhur eseri Milletlerin Zengin-
liği’ni tamamladı.
Hayatının son üç yılını gümrük müdürü olarak geçiren
Görsel 5.3: Adam Smith (temsilî) Adam Smith, yakın iki arkadaşına ölümünden sonra ken-
disine ait yayımlanmamış tüm makalelerini yakmaları için
talimat vermişti. 17 Temmuz 1790 tarihinde ölen Adam Smith’in vasiyeti yerine getirildi
ve on altı cilt el yazması ile yayımlanmamış makaleleri yakıldı.
Adam Smith’in en önemli eserleri: Ahlaki Duygular Kuramı, Ulusların Zenginliği’nin Doğası
ve Sebeplerine Dair Bir İnceleme ve Astronomi Tarihi (Görsel 5.3).
Karışman, 2010, ss.236-255’ten düzenlenmiştir.

Sanayi İnkılabı öncesinde sosyal, idari ve dinî tarafları iyi işleyerek toplumda düzen ve ahengi
sağlamış olan lonca sistemi yeni gelişmelere ayak uyduramadı. Bu durum karşısında loncalar
XIX. yüzyılın ortalarına doğru çöküş sürecine girdi.
XVII. yüzyıl ortalarından itibaren manifaktür üretimin (imalat) yaygınlaşması ve zanaatkâr-
ların sayısının artması sonucunda loncalar zayıfladı. Ustalık belgesinin babadan oğula miras
yoluyla geçişi veya para ile ustalık belgesinin satın alınması gibi durumlardan dolayı loncaların
kapatılması gündeme geldi. Smith’in tezleri 1780’lerde Fransa’da yankı buldu.

1789 Fransız İhtilali’nden sonra Fransa’da loncalar kaldırılmaya başlandı. Diğer ülkelerde yine
benzer nedenlerle loncalar güçlerini yitirdi ve kapatıldı. İngiltere’de ise loncalar, 1835 yılında
kaldırıldı.

Sanayi İnkılabı’yla insan ve hayvan gücüne dayalı üretim tarzından, makine gücünün hâkim
olduğu üretim tarzına geçilmiştir. Bu tarz üretim, tekstil sektöründen başlayarak diğer sektör-
lere de yayılmıştır. Yeni üretim tarzıyla birlikte üretim şekli değişmiş ve üretim miktarı artmıştı.

Tarıma ve zanaata dayalı üretimden sanayi-makine üretiminin egemen olduğu endüstriyel
üretime geçiş XVIII. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıktı. İngiltere’de 1760 yılında James Watt
(Ceymıs Vat) “buhar makinesini” icat etti. Böylece sanayide insan gücü yerine makine kulla-
nımı yaygınlaştı.

180