Page 7 - Tarih 11 | 5.Ünite

SERMAYE VE EMEK

Yine İngiltere’de 1777’de Hargrave (Harg-
rev), “iplik bükme makinesini”, 1786’da
Cartwright (Kartreyt) ise “dokuma maki-
nesini” icat etti. Bu yeni buluşlar sayesin-
de tekstil üretiminde büyük artışlar oldu
(Görsel 5.4).

Endüstriyel üretim İngiltere’den başlaya-
rak diğer Avrupa ülkelerine yayıldı. Üreti-
min gelişmesi ve sermaye birikiminin art-
masıyla iç ticaret büyüdü. Makineleşme
ilk olarak tekstil üretiminde (pamuklu do-
kuma) başladı. Tekstilin geniş bir paza-
ra sahip olması, eğitimli ve hünerli bir iş
gücüne ihtiyaç duymadan üretilebilmesi Görsel 5.4: Buhar makinesi (temsilî)
bu sektörün dinamik bir sektör olmasını
sağlamıştı. Tekstilin yanında demir-çelik sanayisi de gelişme gösteren başka bir sektördür. De-
mir-çelik sektörü, endüstriyel sektörlerin ihtiyaç duyduğu ürünlerin üretilmesi ve uluslararası
savaşlarda ihtiyaç duyulan silahların üretiminde önemli bir yere sahip olduğundan gelişmiştir.
Yeni teknolojik buluşlar ve aletlerle üretim hızı arttı. Seri üretimle birlikte ürün miktarı da arttı.
Bu temeller üzerinden yükselen Sanayi İnkılabı, ağır sanayinin oluşmasına zemin hazırladı.

Avrupa tarımındaki modernleşme ve iyileştirme
sanayideki gelişmelerden daha önce XVII. yüz-
yıldan itibaren başlamıştı. XVIII. yüzyılda ise
Avrupa’da Sanayi İnkılabı’na bağlı olarak zirai
alanda da iyileşmeler görüldü. Bu yüzyılda tarım
sahasındaki iyileşmelerde İngiltere ve Hollanda
öne çıktı. Özellikle mekanik tohum ekme maki-
nasının icadı tarımda verimliliği arttırdı (Görsel
5.5). Kapalı hendeklerle (drenaj yöntemi) tarla
sulama yöntemleri geliştirildi. Bu gelişimlerle
tarım sektörü, endüstri ve ticaret kadar yüksek
kazançlar sağlayan bir sektör hâline dönüştü. Görsel 5.5: Mekanik tohum ekme makinası
Küçük çiftliklerin yerini büyük çiftliklerin aldığı
İngiltere’de ticari amaçlı tarım yapılmaya baş-
landı. Ticaret ve sanayi alanındaki tecrübeler
tarım alanında da uygulandı. Bu dönemde yeni
üretim teknikleri geliştirildi.
Hayvancılık alanında da bu dönemde önem-
li gelişmeler yaşandı. Hayvancılıkta suni yem
usulünün geliştirilmesiyle verimlilik arttı.
Sanayide kullanılmak üzere işlenmemiş veya
yarı işlenmiş hâlde bulunan maddelere ham
madde adı verilir. Üretimin temel kaynağı olan
ham madde ekonominin de temelini oluşturur.
Üretimin birçok sahada artmasıyla birlikte ham
madde, üretim ve pazar (Şekil 5.1) alanında

Şekil 5.1: Ham madde, üretim ve pazar ilişkisi

181