Page 12 - Tarih 11 | 5.Ünite

5. ÜNİTE

demircilik ve matbaacılık gibi alanlarda mesleki eğitim verilirdi. Böylece sanayileşmenin en
fazla ihtiyaç duyduğu alanlarda teknik ve mesleki insan gücü yetiştirilirdi.

Esnaf Şirketlerinin Kurulması
Sanayi komisyonunun Batı sermayesi karşısında rekabet gücünü arttırmak amacıyla esnaf
şirketleri kuruldu. Dağınık vaziyette faaliyet gösteren esnafı bir araya getirmek suretiyle daha
büyük ölçekli esnaf şirketlerinin kurulmasını sağlamak amaçlanmıştı. Bu proje kapsamında
Simkeşler Şirketi, Debbağlar Şirketi, Saraçlar Şirketi, Kumaşçılar Şirketi, Dökümcüler Şirketi
ve Demirciler Şirketi gibi birçok şirket açıldı.

ARAŞTIRINIZ

Osmanlı Devleti’nin inşa ettiği demir yollarını araştırarak ulaştığınız sonuçları sınıf pano-
sunda paylaşınız.

XVIII ve XIX. yüzyıllarda Osmanlı Devleti endüstriyel üretime geçişte birtakım zorluklarla
karşılaştı.
Bunlar
• Rusya ve Avusturya ile yapılan uzun süreli savaşların getirdiği mali sıkıntılar
• III. Selim ve II. Mahmut dönemlerinde başlatılan ıslahatlara ulemanın ve Yeniçeri Ocağı-
nın karşı çıkması
• Devlet sınırları içerisinde meydana gelen isyanlar (Balkanlar, Anadolu ve Mısır isyanları)
• Şark Meselesi kapsamında Avrupalı devletlerinin Osmanlı Devleti’ni parçalama teşebbüsleri
Siyasi ve askerî birçok sıkıntıyla uğraşan Osmanlı Devleti, Avrupa’da ortaya çıkan Sanayi İn-
kılabı ile yeterince ilgilenemedi. Bu da endüstriyel üretime geçişi geciktirdi. XVIII. yüzyılın son
çeyreğinde Avusturya ve Rusya ile yapılan savaşlar ekonomik ve mali dengeleri bozdu. XIX.
yüzyılın başlarında üretim düzeyi, sermaye birikimi ve teknolojik değişme açısından Osmanlı
Devleti bir durgunluk süreci yaşadı. Bu dönemde Batı Avrupa, askerî ve ekonomik alanlarda
büyük bir sıçrama yapmıştı.
XIX. yüzyılda devlet sermayesi ve teşebbüsüyle birçok imalathane, atölye ve fabrika kuruldu.
Bunların bir kısmı devlet tarafından diğer bir kısmı ise özel sektör tarafından işletildi. Bu sa-
nayi tesisleri içerisinde kâğıt fabrikaları, çuha
SİLAHTARAĞA ve boya imalathaneleri, ipekli dokuma atöl-
SANTRAL ŞİŞLİ
yeleri gibi birçok tesis yer aldı ayrıca İstanbul
TUĞLA FAB. ve çevresinde silah ve barut fabrikaları kurul-
İPLİKHANE
DEMİR du. Osmanlı Devleti’nde Sanayi İnkılabı’nın
EYÜP HASKÖY DÖKÜMHANE
ŞİRKETİ HAYRİYE BEŞİKTAŞ önemi kavranmış ve İngiltere sanayileşmede
FESHANE DOLMABAHÇE
TERSANE-İ AMİRE TÜFENK FABRİKASI model alınmıştı. Bu doğrultuda İstanbul’un
PAŞALİMANI
BEYOĞLU DEĞİRMENİ Avrupa yakasında Marmara sahilindeki Yedi-
H A L İ Ç
TOPHANE kule’den başlayarak Zeytinburnu, Bakırköy,
PERA ÜSKÜDAR
DEĞİRMEN Yeşilköy ve Küçükçekmece’ye kadar geniş bir
YALIKÖY FB
SİRKECİ alana yayılan sanayi parkları veya kompleks-
DARPHANE leri kuruldu. Bu alanlarda pamuklu ve yünlü
HAYDARPAŞA dokuma başta olmak üzere birçok sektöre ait
sanayi kuruluşları açıldı (Harita 5.1).
Yerleş m yerler MARMARA
Sanay kuruluşları DENİZİ KADIKÖY 1840’lara kadar sanayileşme hamleleri hızla-

0 1 2 3 4 5km narak devam etti. Özel sektöre, fabrikaların
0 1 2 3m
açılması için devlet tarafından teşvikler uy-
Harita 5.1: XIX. yüzyıl Osmanlı Devleti sanayi kuruluşları gulanıp idari kolaylıklar sağlandı ancak bilgi

186