Page 11 - Tarih 11 | 5.Ünite

SERMAYE VE EMEK

TARTIŞINIZ

Osmanlı endüstrisini güçlendirmeye yönelik tedbirlerden biri olan sergilerin Osmanlı eko-
nomisine katkısı var mıdır?

Islah-ı Sanayi Komisyonu’nun Kurulması

Tanzimat’la birlikte Ahilik, lonca ve gedik gibi geleneksel müesseseler işlevsel olmaktan çı-
kınca Tanzimat Dönemi’nde Islah-ı Sanayi Komisyonu kuruldu. 1864’te kurulan bu komisyon,
bugünkü ticaret ve sanayi odalarının ilk şekliydi. Komisyonun görevleri şunlardı: %5 olan
gümrük vergisini attırmak, sergiler açarak sanayiyi teşvik etmek, esnaf şirketleri oluşturmak
ve sanayi okulları açmaktı.

Demir Yolu Projelerinin Hayata Geçirilmesi

Sanayi İnkılabı kaçınılmaz ola-
rak deniz yolu ve demir yolu
ağlarının gelişimini hızlandır-
dı. Sanayi İnkılabı ile birlikte
ham madde ve imal edilmiş
ürünlerin ucuz yoldan sev-
kiyatı için demir yolları inşa
edildi. 1856’da Anadolu’da ilk
demir yolu hattı İzmir-Aydın
ve İzmir-Turgutlu (Manisa)
arasında açıldı. Bu tarihten
itibaren Osmanlı Devleti diğer
vilayetler arasında ulaşımı ve Görsel 5.10: Hicaz demir yolu
ticareti sağlayan demir yolları
inşa etti. 1900-1908 yılları arasında Şam-Medine arasında inşa edilen Hicaz Demir Yolu bun-
ların en önemlilerinden birisidir (Görsel 5.10).
Sanayi Mekteplerinin Açılması

Sanayi kuruluşlarına nite-
likli işçi yetiştirmek üzere
1864’ten itibaren İstanbul ve
diğer bölgelerde erkekler ve
kızlar için ayrı ayrı pek çok sa-
nayi mektebi kuruldu. Mithat
Paşa’nın Tuna valiliği döne-
minde Niş’te bu mekteplerin
kurulmasına yönelik ilk adım
atıldı. Sanayi mektebi proje-
si, Osmanlı devlet adamları-
nın sanayi devrimini ciddiye
aldıklarını gösteren en önemli
kanıtlardan biriydi. Bunu sıra-
sıyla İstanbul’da, Anadolu’da, Görsel 5.11: Hamidiye Sanayi Mektebi
Balkanlar’da, Şam, Bağdat ve Kuzey Afrika’da açılan mektepler takip etti (Görsel 5.11). Ge-
nellikle ıslahhane olarak kurulan mekteplere kimsesiz, bakıma muhtaç çocuklar alınırdı. Bu
mekteplerde çocuklara ekonominin ve toplumun ihtiyaç duyduğu terzilik, dokumacılık, dericilik,

185